Microsoft Word Yeni dissertasiya son vers doc
Yüklə 14,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
54 Azərbaycanın mədəniyyət siyasətinin prioritet problemlərin- dən birinə – mədəni irsin qorunub saxlanılmasına gəldikdə isə, bu məsələ artıq hüquqi planda “Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi haqqında”, “Milli Arxiv Fondu haqqında”, “Kitabxana işi haqqında” qanunların qəbul edilməsi sayəsində həll edilib. Tarix və mədəniyyət abidələrini mühafizə etmək həm konstitusiyada, həm də “Mədəniyyət haqqında Qanun”da hər bir vətəndaşın əsas vəzifəsi elan edilsə də, ölkədə bu cür abidələrin aşkar edilməsi, öyrənilməsi, qorunması və istifadəsilə bağlı münasibətləri tənzimləyən xüsusi bir qanuna kəskin ehtiyac duyulurdu. Buna görə də, “Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi haqqında” qanun, abidələrin mühafizəsinin dövlət və bələdiyyə təminatı ilə bağlı məsələləri, onların istifadəsi, öyrənilməsi, konservasiyası, təmiri, bərpası, yenidən qurulması, regenerasiyası və təhlükəsizliyi qaydalarını ətraflı şərh edir. Qanunda abidələri qorumaq məqsədilə aparılan abadlıq və möhkəmləndirici tikinti işləri ilə bağlı problemlər hərtərəfli həll edilmişdir. Onda, tarix və mədəniyyət abidələrinə ümumdünya, ölkə və yerli (regional) səviyyədə mədəni dəyər statusu verilməklə onların tam siyahısının tərtib və təsdiq edilməsi, dövlət uçotuna alınması və pasportlaşdırılması, daşınmaz abidələrin xəritəsinin hazırlanması, onlar üzərində mülkiyyət formalarının müəyyən edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Qanunda abidələrin bədii-estetik simasının dəyişdirilməsinə və onların tamamilə və ya qismən dağılmasına səbəb olan təmir, tikinti, təsərrüfat və digər növ işlərin aparılmasının qadağan edilməsi də müsbət haldır. Milli Arxiv Fondunun formalaşmasına və fəaliyyətinə qoyulan yeni tələblər, dövlət və qeyri-dövlət arxiv fondunun və onlarda saxlanılan sənədlərin mülkiyyət formalarının və hüquqlarının dəqiq müəyyən edilməsinin vacibliyi, habelə bu qədər böyük mənəvi sərvətin günün tələblərinə müvafiq normativ-hüquqi əsaslarının olmaması bu sahədə xüsusi qanunun hazırlanması və qəbul edilməsi zəruriyyətini 55 doğurmuşdur. “Milli Arxiv Fondu haqqında” Qanun arxivlərin fəaliyyəti, Milli Arxiv Fondunun formalaşdırılması, mühafizəsi və istifadəsi ilə bağlı bütün münasibətləri tənzimləyir, arxiv işçilərinin sosial müdafiəsini xeyli gücləndirir. Kitabxana işinin təşkilinin təkmilləşdirilməsi, onun səmərəliliyinin gücləndirilməsi, məhsuldarlığının artırılması, eləcə də kitabxana informasiyası sahəsində oxucuların hüquqlarının təmin edilməsi məqsədilə ölkədə “Kitabxana işi haqqında” qanun qəbul edilmişdir. Qanun cəmiyyətin intellektual və mənəvi potensialının inkişafıına, ən müasir tələblərə cavab verən bilik səviyyəsinin yüksəldilməsinə fəal yardım göstərir, çünki o, kitabxanaların öz funksiyalarını, o cümlədən informasiya funksiyalarını həyata keçirmələri üçün, kitabxana işini keyfiyyətcə yeniləmək və yaxşılaşdırmaq üçün möhkəm hüquqi əsas yaradır. Qanunda başlıca diqqət həmin sahədəki prinsiplərin qismən dəyişdirilməsinə deyil, yeni iqtisadi və siyasi sistem şəraitində onların köklü surətdə yenidən nəzərdən keçirilməsinə və yenidən formalaşdırılmasına yönəl- dilmişdir. Bu qanun kitabxana işi sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərini, kitabxana sisteminin ümumi əsaslarını, kitabxana fondlarının formalaşdırılması və mühafizəsi üçün zəruri olan tələbləri, kitabxanaların maliyyə mənbələrini, onların yaradılması və fəaliyyəti qaydalarını, vətəndaşların kitab- xanalardan istifadə zamanı hüquq və vəzifələrini, kitabxana işi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın prinsiplərini müəyyən edir. Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi ilə bağlı bütün problemlərin hüquqi cəhətdən tənzimlənməsi beynəlxalq konvensiyalara, o cümlədən “Silahlı münaqişələr zamanı mədəni dəyərlərin qorunması haqqında” (Haaqa, 1954), “Ümumdünya mədəni irsinin mühafizəsi haqqında” (Paris, 1970), “Mədəni dəyərlərin qeyri-qanuni aparılmasının, gətirilməsinin, onların mülkiyyət hüququnun başqasına verilməsinin qadağan edilməsinə və qarşısının alınmasına yönəldilən tədbirlər haqqında” (Paris, 1970), “Oğurlanmış və qeyri-qanuni aparılmış 56 mədəni dəyərlər haqqında” (1995) konvensiyalara, həmçinin YUNESKO-nun və onun nəzdində fəaliyyət göstərən beynəlxalq təşkilatların (İKOM, İKOMOS və İKKROM) və mədəni dəyərlərin mühafizəsi məsələləri ilə geniş şəkildə məşğul olan digər beynəlxalq qurumların layihə və tövsiyələrinə uyğun olaraq həll edilmişdir. Ölkənin 1919-cu ildən formalaşmaqda olan muzey fondunun qorunmasını və keyfiyyətcə zənginləşməsini gücləndirmək, muzeylərimizin fəaliyyətini xeyli yaxşılaşdırmaq (bu gün ölkədə 231 muzey var), yenilərini, o cümlədən özəl muzeylər yaratmaq üçün “Muzeylər haqqında” qanun qəbul edilmişdir ki, qanun dövlətlə muzeylər arasında qarşılıqlı əlaqələri tənzimləyən, onların vəzifə və funksiyalarını, imtiyaz və səlahiyyətlərini müəyyən edən, muzeylərin qaydalarını və hüquqlarını dəqiq ifadə edən, muzey fondunun qorunmasına, saxlanmasına, inkişaf etdirilməsinə və zənginləşdirilməsinə yardım edən və muzey işçilərinin sosial müdafiəsini gücləndirən təsirli bir sənəddir. Müstəqilliyin ilk illərində şəhərsalma sahəsində meydana çıxan və şəhər və yaşayış məntəqələrinin bədii-estetik, memarlıq simasını xeyli korlanmasına səbəb olan mənfi tendensiyalar “Memarlıq fəaliyyəti haqqında” və “Şəhərsalmanın əsasları haqqında” qanunların qəbul edilməsini zəruri etdi. Hər iki qanun tikintidəki özbaşınalıq ucbatından ölkədə milli memarlığın və şəhərsalma praktikasının düçar olduğu tənəzzülü dayandırmağa, memarlıqla tikintinin ahəngdar, qarşılıqlı vəhdətini bərpa etməyə, uzun əsrlər boyu formalaşan memarlıq mədəniyyətini, şəhərlərimizin təkrarolunmaz kaloritini qorumağa və onları ləyaqətli səviyyədə gələcək nəsillərə çatdırmağa yönəldilmişdir. Vahid sistem kimi nəşriyyat-poliqrafiya fəaliyyəti sahəsindəki çatışmazlıqlar və həmin sahənin bütün ən vacib problemlərini tənzimləyən müvafiq qanunun yoxluğu nəzərə alınaraq, “Nəşriyyat işi haqqında” qanun qəbul edilmişdir. Qanun pozulmuş nəşriyyat-poliqrafiya siklini bərpa etməyə və onun dirçəlişini təmin etməyə yönəldilmişdir. Qanunda dövlət Yüklə 14,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|