Microsoft Word zeytun-v-zeytun-ya-a doc
Yüklə 1,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.2. Orta nümun ənin götürülm əsi v ə t ədqiq ə hazırlanması
- 4.3. Zeytun ya ğının orqanoleptiki göst əricil ərinin ekspertizası
__________________________________________Əhməd-Cabir Əhmədov
141 də istehsal olunan və Bakı ticarətində realizə olunan zeytun yağlarının keyfiyyət göstəricilərinin ekspertizası aparılmışdır. Zeytun yağlarının orqanoleptiki göstəricilərindən xarici görünüşü, iyi, dadı, rəngi, şəffaflığı və digər göstəricilər müəyyən edilmişdir. Fiziki-kimyəvi göstəricilərdən xalis çəkisi, nəmliyi və tez buxarlanan maddələrin kütlə payı, xüsusi çəkisi, şüasındırma əmsalı, turşuluq və yod ədədləri müəyyən edilmişdir. Alınan nəticələr standart göstəricilərlə müqayisə edilmişdir. Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti. Aparılan tədqiqat işlərinin nəticəsi olaraq elmi-praktiki əhəmiyyəti olan nəticə yazılmış, Azərbaycanda becərilən zeytun meyvəsindən səmərəli istifadə edilməsi tövsiyə olunmuş və zeytundan hazırlanan məhsulların çeşidinin artırılması və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün əsaslandırılmış təkliflər verilmişdir. Bitki yağlarının, o cümlədən zeytun yağının keyfiyyəti standarta əsasən aşağıdakı göstəricilər üzrə tədqiq olunur. 1. Bitki yağlarının orqanoleptiki göstəricilərinin tədqiqi (QOST 5472-90); 2. Yağların nisbi sıxlığının (xüsusi çəkisinin) təyini – piknometr üsulu ilə; 3. Yağların şüasındırma əmsalının təyini (QOST 5482-90); 4. Yağların rənginin təyini (QOST 5477-89); 5. Suyun və uçucu maddələrin faizlə miqdarının təyini (QOST 5478-81); 6. Turşuluq ədədi, mq KOH miqdarına görə (QOST 5476-81); 7. Yod ədədi – 100 qr yağa birləşən yod q-la (QOST 5479-81); 8. Kütləyə görə faizlə çöküntü (QOST 5481-89); 9. Fosforlu maddələrin miqdarı, faizlə (QOST 5424- 80);
142 10. Sabunlaşmayan maddələrin miqdarı, faizlə (QOST 5482-90);
Zeytun yağının keyfiyyətini yoxlamaq üçün orta nümunə götürülməlidir. Orta nümunə bitki yağlarının qəbulu zamanı götürülür və yoxlamaya göndərilir. Zeytun yağlarından nümunələrin seçilib götürülməsi QOST 5471 standartına uyğun olaraq aparılır. Ticarətə verilən zeytun yağları müxtəlif çeşiddə olduğuna görə onlar müxtəlif nəqliyyat vasitələri ilə və müxtəlif taralarda daşınıla bilər. Zeytun yağları mütləq müəyyən həcmdə (kütlədə) butulkaya qablaşdırılmış olur. Əsasən tünd yaşıl və ya tünd qəhvəyi rəngli, tutumu 250, 400, 500, 750 və 1000 ml həcmli şüşə butulkalara, müxtəlif həcmli tənəkə qutulara qablaşdırılır. Yol verilən kənarlaşma kütləyə görə ± 1% olmalıdır. Yağ doldurulmuş butulkaların ağzı alüminium folqadan və ya plastmasdan hazırlanmış qapaqla hermetik bağlanır. Belə qablaşdırılmış zeytun yağları 20 – 25 o C
saflaşdırılma dərəcəsinə görə istehsal edildiyi gündən hesablanan saxlanılma müddəti standart üzrə müəyyən edilir. Son zamanlar satışa verilən zeytun yağlarının saxlanılma müddəti 2 ildir. Yağın saxlanılma müddəti standartda göstərilən müddətdən keçmişsə, həmin yağlar standart göstəricilər üzrə yenidən yoxlanılmalıdır. Partiya maldakı yerlərin (qablaşdırma vahidlərinin) sayından asılı olaraq aşağıdakı miqdarda orta nümunə götürülür. 50-ə qədər olduqda - 3 yerdən, 51-dən 150-ə qədər olduqda - 5 yerdən, 151-dən 500-ə qədər olduqda - 8 yerdən,
__________________________________________Əhməd-Cabir Əhmədov
143 501-dən 1200-ə qədər olduqda - 13 yerdən orta nümunə götürülür. Məsələn, daxil olmuş partiya malda 100-ə qədər qablaşdırma yeri olarsa, onlardan ancaq 5-i açılır. Yuxarıda göstərilənlərə əsasən açılmış yeşik və qutuların müxtəlif yerlərindən ilk nümunələr götürülür. Müxtəlif yerlərdən götürülmüş nümunələr bir yerə tökülərək qarışdırılır və qarışığın kütləsi 400 q-dan az olmamalıdır. Götürülmüş nümunə 3 yerə bölünür. Bunlardan biri laboratoriyaya ekspertiza üçün göndərilir, digər ikisi isə yağın təkrar yoxlanılması üçün saxlanılır. Əgər ekspertiza nəticələri mübahisələrə səbəb olarsa yenidən təkrar ekspertiza aparılmalıdır. Götürülən nümunələr butulkalara doldurulub, ağzı kip bağlanır. Hazırlanmış nümunə möhürlənir və ya plomblanır. Nümunə üçün akt tərtib olunur və orada aşağıdakılar göstərilir. -
seçilmiş nümunənin adı; -
istehsalçının adı; -
hazırlandığı fabrikin adı və onun yeri; -
ictehsalın tarixi və yeri; -
götürülən nümunənin yeri və vaxtı; -
nümunənin kütləsi; -
nümunə üçün seçilmiş partiya; -
nümunənin göndərildiyi nümayəndənin familiyası; -
hazırlanması. Seçilmiş nümunə laboratoriyaya göndərildikdən sonra, nümunə yoxlanılmaq üçün ayrı-ayrı hissələrə bölünür. Hazırlanan nümunələr ağzı bağlana bilən kolbaya və ya digər qaba tökülüb ağzı kip bağlanır. Zeytun yağından götürülən nümunə 100 q-dan az olmamalıdır. Bu ona görədir ki, ayrılmış yağ nümunəsinin tərkibi standartın bütün göstəriciləri üzrə tədqiq edilsin. Nümunədən azacıq bir qaba Zeytun və zeytun yağı_________________________________
144 tökülür, qızdırılır və onun tərkibində digər qarışıqların olub- olmaması müəyyənləşdirilir. Ümumiyyətlə orta nümunənin götürülməsi qaydası məhsulun keyfiyyətinin ekspertizasında, onun keyfiyyət xarakteristikasında və tərkibinin yoxlanılmasında olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Orqanoleptiki göstəricilərdən yağların iyi, dadı, rəngi, şəffaflığı və çöküntünün miqdarı müəyyən edilir. Yağların iyi hər yağ üçün özünəməxsus və spesifikdir. Yağların iyini 15-20 o C-də təyin edirlər. Bu məqsədlə yağı lövhəyə və ya əlin üstünə çəkib və ya sürtüb iyləyirlər. Yağın iyinin normal və özünəməxsus olması təmizlik əlamətidir. Soyuq presləmə üsulu ilə alınmış yağda demək olar ki, qoxu olmur. sti presləmədən alınan yağ isə kəskin qoxulu olur. Yağın dadı 20 o C temperaturda təyin edilir. Soyuq presləmə üsulu ilə alınan yağ daha zərif dadlı olur. Qeyri- normal şəraitdə saxlanılmış yağın dadı kəskin dəyişir. Yağın rəngi onun tərkibindəki boya maddələrinin (piqmentlərin) kəmiyyət və keyfiyyətindən asılıdır. Soyuq presləmə üsulu ilə alınmış yağın rəngi nisbətən açıq olur. Yağın tərkibində xlorofil olduqda o sarımtıl-yaşıl rəngdə, karotinoidlər olduqda isə sarımtıl-narıncı rəngdə olur. Yağın şəffaflığını təyin etmək üçün 100 ml yağ ağzı bağlana bilən silindrə tökülüb 20 o C temperaturda 24 saat saxlanılır. Yağda bulanıqlıq və asılı maddələr olmazsa, deməli yağ şəffafdır. Əgər zeytun yağı soyuq presləmə üsulu ilə alınıb mexaniki təmizləmədən keçirilmişsə belə yağda asılı maddələr və bulanıqlıq ola bilməz. Yüklə 1,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|