Mingtepa qadimgi Farg’ona poytaxti

“Putaogun” (uzum saroyi) degan mashhur saroyida yuqori martabali mehmonlar qabul qilingan. Aynan mazkur saroyda Farg’ona vodiysidan keltirilgan uzum ko’chatlari parvarish etilgani xaqida ma’lumot bor.

Qazishmalarda moddiy madaniyat namunalari ko’plab topildi (kulolchilik, temirchilik, toshtaroshlik, to’qimachilik namunalari). Mingtepadan topib o’rganilgan ashyoviy topilmalar asosan ziroatchilik va xunarmandchilik bilan shug’ullanib kelgan qabilalariga tegishli bo’lgan.

Demak, Mingtepa shahar xarobasida olib borilgan ilmiy tadqiqot ishlari qadimgi Farg’onaning Davan davlatidagi shaharsozlik madaniyatini gullab yashnaganidan darak beradi. Ikkinchi qurilish davrida (mil avv II-1 asrlar) qadimgi devorni yanada musxahkamlash uchun qo’shimcha devor va to’g’ri to’rtburchakli kuzatuv minoralari bunyod etiladi.

Ko’chmanchi chorvadorlar xaqidagi arxeologik va etnografik materiallarni xisobga olgan xolda aytish mumkinki, atrofdagi ko’chmanchilar notinchlik paytida tashqi shaharda vaqtincha to’xtaganlari bo’lishi mumkin. Demak, Mingtepani ichki shahrida o’troq aholi uy-joylari, tashqi shaharda ko’chmanchilar yurtalari bo’lgan. Davan xukmdorlaridan biri Mugua sak zodagonlaridan biri bo’lgani va davlat boshida ko’chmanchi axoli vakili turgani ham ko’shimcha dalil bo’ladi. Ta’kid joizki, xuddi Mingtepa shahar xarobasidagi kabi strukturaviy tuzilishga ega yodgorliklar vodiyni o’zida (Eylaton yodgorligi) va Qashkadaryoda (Kalai Zoxaki Maron yodgorligi) uchraydi.

Mingtepa bizni fikrimizcha “katta shahar” (Xitoychada ‘dao chen“) tipidagi shaharlar katoriga kiradi. Xitoy manbalari xabaricha Davanda ikki qator himoyalangan taxarlar bo’lgan. Hozirda olib borilgan arxeologik natijalar Mingtepani ana shunday shaharlar qatoriga kiritishga asos bo’ladi. Mingtepani Farg’ona tarixidagi maqomi masalasi xali uzil kesil xal bo’lgani yo’q. Bu masalani manbalarda chigallashadigan tomoni bor, sababi birorta Xitoy manbasida boshqa birorta davlatni poytaxti degan termin uchramaydi. Ta’kid joizki, Xitoyliklar