33
ile ayırması, modern dönem ile modern öncesi dönemi açıklamada önemlidir. Ona göre
geleneksel toplumda birey, içine doğduğu yapının/geleneğin bir halkası olarak yaşama
devam eder. Geleneksel toplum, yeni doğan insan için önceden hazırladığı kıyafeti
sunar ve onun yaşamı bu kıyafetle devam eder. Kişinin bu kıyafeti elde etmek için
ekstra bir çaba sarf etmesine gerek yoktur. Oysa cemiyette kişi bireydir ve bireysel
pozisyonunu veya statüsünü kendi edinir. Tönnies için modern toplum, cemaat bağlarını
bırakıp cemiyete doğru bir değişim gerçekleşmiştir olan toplumdur. Yani birey için
modern toplumda soydan gelen bir miras yoktur. Birey aklını ve becerisini kullanarak
toplumda var olmaya çalışır.
69
Modern topluma dair analizler, siyaset ve sosyoloji bağlamında daha çok
karşımıza çıkar.
70
Toplumu ve toplumsal ilişkileri okumak bir bakıma felsefenin
yapacağı bir şey olarak görülmemeye başlanır. Toplum bilimlerinin çıkışı da aynı
düzlemde kendine yer arar. Tönnies’in düşünceleri bunlardan biridir. Sosyal bilimlerin
ortaya çıktığı yüzyıl olan on dokuzuncu yüzyıldan itibaren, modern toplum
çözümlemeleriyle karşılaşırız. Modern toplumu sermaye ve emek bağlamında
değerlendiren Marx, işçi ve burjuvazi karşıtlığının yaşandığı ve temelinin emekten
alınan artık değerin (kârın) oluşturduğu modern toplum, sanayileşmiş, kapitalist bir
toplum, ama eşitlikten uzak bir toplum olarak görür. Kapitalizm tarihine bakıldığında,
modern toplumun araçlarını ve ticari anlayışını görürüz. Günümüzde farklı bir yoldan
devam eden kapitalizm, sosyalizm karşısında zafer kazanarak ve bu muzaffer halini
sürdürerek belli aşamalardan geçmiştir. Bunlar “sanayi sermayesinin asıl olarak ulusal
pazarlar içinde gelişmesi ile nitelenen piyasa kapitalizmi (yaklaşık 1700–1850 arası);
pazarların genişleyip dünya pazarı haline geldiği, ulus-devletler çevresinde örgütlenmiş
ama hem ucuz emek hem de hammadde sağlayan sömürgeler ile sömürgeci uluslar
arasındaki temel sömürü asimetrisine dayanan, emperyalizm çağıyla özdeşleşen tekelci
kapitalizm; ve son olarak, uluslar arası şirketlerin büyük bir hızla
büyümesinin ve bunun
69
Kadir Canatan, “Modernizm ve Postmodernizm Perspektifinden Toplumsal Değişme”, sf.110–119,
“Modernizmden Postmodernizme”,
Dostları ilə paylaş: