Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.2. SOSYOLOJİ ve BAUMAN
Felsefe evinden kaçan/ayrılan son bilimlerden olan sosyoloji, aydınlanma ve modernlikle dolaysız bağlantısı olan bir sosyal bilimdir. Genel anlamda modernliğin plânlı, rasyonel toplum tahayyülüne, diğer bilimlerin yardımları gibi sosyoloji de bu tahayyüle dair motivasyonu kendi içinde taşımaktadır. Nitekim Bauman, Alboin Small’a ait olan “sosyolojinin modern toplumu daha iyi yapma şevkinden doğduğu” fikrine ek olarak, “sosyoloji modern toplumu daha iyi yapma şevkinden sadece ‘doğmamıştır’, aynı zamanda ömrünün çoğunu da bununla sürdürmüş” olduğu görüşünü ortaya koyar. Çünkü modernliğin uygulamalarında soyunduğu toplum mühendisliği, sosyolojiyle iç içedir. 270 Aynı bağlamda başka bir yerde Bauman, iktidarın plânlarına hizmet eden bir ürün olarak modern “empirik sosyoloji[nin], toplumun “total idaresini” 270 Zygmunt Bauman, Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm-Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik , (Çev.: F. Doruk Ergun), Say Yayınları, İstanbul 2013, s. 200. 114 amaçlayan modern devletin taleplerine cevap olarak ortaya çıktı”ğını ileri sürer. 271 Özellikle bu nedenler etrafında bakıldığında sosyolojinin, çoğunlukla Batılı bir alan/bilim olarak düşünülmesi doğrudur. Her ne kadar Batı dünyası dışında da sosyolojiye kaynak olacak kişiler bulmak mümkünse değilse de sosyolojinin tarihine bakıldığında İbni Haldun gibi Doğulu bir şahsiyet karşımıza çıkar. Fakat günümüzdeki çerçevesine bakıldığında sosyolojide, tartışmasız Batı hegemonyası bulunmaktadır. Bunda hem sosyoloji tarihinde önemli olan Fransız, Alman ve İngiliz düşünürlerin olması hem de toplumsalı inceleyen sosyolojinin ortaya çıkışında etkili olan Aydınlanma, siyasal devrimler(1789’dan itibaren), endüstri devrimi, kapitalizm, kentleşme ve bilimsel gelişmeler gibi siyasal, ekonomik ve kültürel alanlarda yaşanan değişimlerin Batı toplumlarında görülmesinin etkisi vardır. Bu bağlamda Bauman’ın yukarıda aktarılan sözlerine ilâveten kısa ve net bir biçimde açıklandığında sosyoloji, “ilk olarak Batılı, modern, kapitalist toplumun deneyiminden ve bu deneyimin gündeme getirdiği sorunlardan ortaya çık”an bir sosyal bilimdir denilebilir. 272 Sosyolojinin yeşerdiği toprak olan Fransa örneğine baktığımızda, hem Aydınlanma yanlılarının hem de Aydınlanma karşıtlarının sosyoloji üzerinde etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin Irving Zeitlin’e göre “Sosyoloji ilk döneminde, Aydınlanmaya bir tepki olarak” gelişmiştir. 273 Tepkiler daha sonraları Aydınlanmanın referansları olan; rasyonellik ve bilimsellik özellikleriyle buluşmuştur. Bununla birlikte sosyoloji kavramını ilk kullanan Fransız düşünür Comte’un düşünceleri, sosyolojinin gelişiminde etkili olmuştur. Comte, insanlığın gelişimini teolojik, metafizik ve pozitif evreler olarak üç döneme ayırır. Comte’un kendisinin de içinde bulunduğu pozitif dönemin açıklayıcı ve merkezi kavramı, bilimdir. Doğa ya da fizik bilimlerinde ortaya çıkan gelişmeler, misal fiziksel dünya yasalarının keşifleri, Comte’un toplumsal dünyanın da yasaları olduğu(olması gerekir) fikrini düşünmesine yol açar. Bu anlamda toplumsal alanın bir nesne gibi ele alınabileceğini savunan Comte, pozitivizmin ve pozitivist sosyolojinin de kurucusudur. Fakat Fransız sosyolojisinde ön plâna çıkan, 271 Zygmunt Bauman, Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|