Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari
Yüklə 3,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Eskirish.
Asosiy vosita obyektining qandaydir qismining tannarxi ushbu obyektning umumiy tannarxiga nisbatan katta bo„lganida, bunday har bir qism bo„yicha eskirish alohida hisoblanishi kerak. Tadbirkorlik subyekti asosiy vosita obyekti bo„yicha dastlab tan olingan summani uning katta bo„lgan qismlari o„rtasida taqsimlaydi va bunday har bir qism bo„yicha eskirishni alohida hisoblaydi. Masalan, samolyotning korpusi va motori bo„yicha eskirishni alohida hisoblash to„g„ri bo„lishi mumkin, bu samolyot tadbirkorlik subyektining o„ziniki bo„lishi yoki moliyaviy ijaraga olinganligidan qat‟i nazar. Shunga o„xshash, agar tadbirkorlik subyekti asosiy vositalarni operativ ijaraga berish uchun sotib olsa va ushbu operativ ijarada u ijaraga beruvchi bo„lib hisoblansa, ijaraning bozor sharoitlariga nisbatan ijobiy yoki salbiy shartlariga tegishli bo„lgan va ushbu aktivning tannarxida aks ettirilgan alohida summalar bo„yicha eskirishni alohida hisoblash o„rinli bo„lishi mumkin. Asosiy vosita obyektining katta qismi bo„yicha foydali xizmat muddati va eskirishni hisoblash usuli ushbu aktivning boshqa katta qismi bo„yicha foydali xizmat muddati va eskirishni hisoblash usuli bilan bir xil bo„lishi mumkin. Bunday qismlar eskirish xarajatlarini aniqlash maqsadida guruhlanishi mumkin. Tadbirkorlik subyekti asosiy vosita obyektining ayrim qismlari bo„yicha eskirishni alohida hisoblaganida, u ushbu aktivning qolgan qismi bo„yicha ham eskirishni alohida hisoblaydi. Qolgan qismi alohida katta bo„lmagan qismlardan iborat bo„ladi. Agar tadbirkorlik subyektining ushbu qismlardan foydalanish rejalari o„zgarsa, obyektning qolgan qismi bo„yicha eskirishni hisoblash uchun uning qismlaridan foydalanish tarzini va/yoki foydali xizmat muddatini to„g„ri aks ettiradigan taxminiy hisoblash usullaridan foydalanish zarur bo„lishi mumkin. Tadbirkorlik subyekti asosiy vosita obyektining tannarxi ushbu obyektning umumiy tannarxiga nisbatan katta bo„lmagan qismlar bo„yicha eskirishni alohida hisoblashga qaror qilishi mumkin. Har bir davr uchun eskirish xarajatlari, ular boshqa aktivning balans qiymatiga qo„shilmaganida, foyda yoki zarar tarkibida tan olinishi kerak. Eskirish xarajatlari odatda foyda yoki zarar tarkibida tan olinadi. Biroq, ba‟zida, aktivda mujjasamlashtirilgan kelgusi iqtisodiy naf boshqa aktivlarga ishlab chiqarish jarayonida o„tkaziladi. Bunday holatda, eskirish xarajatlari boshqa aktivlar tannarxining bir qismini tashkil etadi va uning balans qiymatiga qo„shiladi. Masalan, ishlab chiqarish zavodining va asbob-uskunaning eskirishi tovar-moddiy zaxiralarini qayta ishlash qiymatiga kiritiladi (2-sonli BHXSga qarang). Shunga o„xshash, tajriba- konstruktorlik ishlab chiqishda foydalanilgan asosiy vositalarning eskirishi 38-sonli BHXS “ Nomoddiy aktivlar ” ga muvofiq nomoddiy aktivning tannarxida hisobga olinishi mumkin. |