larda notariuslar bu cür sənədləri leqallaşdırılmadan qəbul edirlər.
Notariusların xarici dövlətlərin ədliyyə orqanları ilə də əlaqə
qaydaları Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq müqavilələrlə müəyyən olunur.
Notariuslar həmçinin xarici dövlətlərin orqanlarında işlərin
aparılması üçün zəruri olan sübutları təmin edirlər. Sübutların
təmin edilməsi sahəsində hərəkətlər Azərbaycan Respublikasının
mülki prosessual qanunvericiliyinə müvafiq olaraq həyata
keçirilir.
Beynəlxalq müqavilə ilə Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş notariat hərəkətləri
haqqındakı qaydalardan fərqli qaydalar müəyyən edilmişsə,
notariat hərəkətləri aparılarkən beynəlxalq müqavilənin qaydaları
tətbiq olunur. Əgər beynəlxalq müqavilə Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş notariat
hərəkətlərinin aparılmasını notariusların səlahiyyətinə aid edirsə,
onlar bu notariat hərəkətlərini Azərbaycan Respublikası Nazirlər
Kabinetinin müəyyən etdiyi qaydada aparırlar.
554
XXII
FƏSİL
B
ə
zi xarici ölk
ə
l
ə
rin hüquq mühafiz
ə
orqanları
22.1.
İngiltərənin məhkəmə, prokurorluq, polis
və ibtidai istintaq orqanları
Məhkəmə. İngilloronin mohkəmo sistemi qədim məhkəmə
sistemlərindən biridir.
İngiltərə məhkəmə sisteminin ən aşağı hissəsini magis-
tratların və qraflıqların məhkəmələri təşkil edir. Onlar andlı
iclasçılarsız sadə icraat qaydasında xırda cinayətlər barədə cinayət
işlərinə baxırlar. Maqistratların səlahiyyətinə bundan əlavə xırda
məbləğdə iddialara, atalığın müəyyən edilməsi, alimentlərin
ödənilməsi, övladlığa götürülməsi barədə mülki iddialara baxmaq
da aiddir. İşlərə bir-üç hakimdən ibarət tərkibdə baxılır.
Barışdırıcı hakimlər lord-kansler tərəfindən ömürlük
vəzifəyə təyin olunurlar. Bunlardan başqa merlər və yerli
idarəetmə orqanlarının başçıları da tutduğu vəzifələrinə görə barış
hakimləri hesab olunurlar. Lord-kanslerin təyin etdiyi barış
hakimləri məhkəmədəki fəaliyyətlərinə görə məvacib almırlar.
Onların hüquq təhsilli olmaları vacib deyil. Onlara hüquqi
köməklik göstərilməsi üçün maqistratlarda hüquq təhsili olan və
vəkil vəzifəsində 5 ildən az olmayaraq işləmiş kler- klər işləyir.
London, Mançester və digər böyük şəhərlərdə magistrat
məhkəmələrinə aid kiçik sessiya məhkəmələri fəaliyyət göstərir.
Lakin onlar peşəkar hakimlərdən ibarətdir. Magistrat
məhkəmələrinə aid işlərə bu hakimlər təkbaşına baxırlar. Onun
təyin etdiyi cəza azadlıqdan məhrumetmə növündə 14 gündən,
cərimədə isə 14 şillinqdən artıq olmamalıdır. İctimai
—
555—-
tohlükəliliyi daha yüksək olan cinayətlər haqqında işlərə
kollegial, birdən yeddiyədək hakimlərdən ibarət tərkibdə baxılır.
Qraflıqların məhkəmələrinin yurisdiksiyası İngiltərə və
Uelsin bölündüyü rayon və məhkəmə dairələrini əhatə edir.
Qraflıqların məhkəmələrində dairə hakimləri fəaliyyət göstərir.
İşlərin çoxuna onlar andlı iclasçılarm iştirakı olmadan baxırlar.
İngilis məhkəmə sisteminin ikinci hissəsini İngiltərə və
Uelsin Ali Məhkəməsi təşkil edir. O, Yüksək Məhkəmədən
(Taxt-tac məhkəməsi ilə birgə) və Apellyasiya Məhkəməsindən
ibarətdir.
Yüksək Məhkəmə birinci instansiya üzrə ən vacib mülki
işlərə (iddianın məbləği böyük olduqda və s.) və bəzi mülki və
cinayət işlərinə apellyasiya instansiyası kimi baxır. Yüksək
məhkəmənin tərkibinə Kral kürsüsü bölməsi, dəftərxana bölməsi
və ailə məsələləri üzrə bölmə daxildir.
Yüksək Məhkəmə onun sədri və eyni zamanda dəftərxana
bölməsinin sədri olan lord-kanslerdən; vise-kanslerdən; lord-baş
hakimdən - ailə məsələləri üzrə bölmənin sədrindən ibarətdir.
Dəftərxana bölməsi bəzi mülki işlərə (vəsiyyətlər, girov
əmlakının geri alınması barədə və s.), habelə apellyasiya
instansiyası kimi müflisləşmə haqqında işlərə baxır.
Kral kürsüsü bölməsi - Yüksək Məhkəmədə tərkibcə ən
böyük bölmədir. Bu bölmə bəzi kateqoriyalı mülki işlər üzrə
(zərərin ödənilməsi, borclar üzrə öhdəçiliyin yerinə yetirilməsi və
s.) birinci və apellyasiya instansiyası kimi çıxış edir. Bölmə
magistral məhkəmələrinin və Taxt-tac məhkəməsinin cinayət
işləri üzrə hökmlərindən apellyasiya şikayətlərinə baxır. Bundan
başqa, onun səlahiyyətlərinə aşağı məhkəmələrin çıxardığı
qərarların (məsələn, həbs haqqında) qanuniliyinə nəzarət də
aiddir. Bölmənin tərkibinə ticarət məsələlərinə birinci instansiya
üzrə baxan Kommersiya məhkəməsi daxildir.
—
----------
556
------------------ :=
Ailə məsələləri üzrə bölmə aşağı məhkəmələrin boşanma
prosesləri, atalığın tanınması barədə işlər üzrə çıxarılan
qərarlardan apellyasiyalara baxır.
Taxt-tac məhkəməsinin yurisdiksiyasma ittiham hökmü elan
etməklə, birinci instansiya üzrə cinayət işlərinin baxılması aiddir.
Bu məhkəmə İngiltərə və Uelsin məhkəmə dairələrində fəaliyyət
göstərir. İclaslara hazırlığı daimi ştatı olan dairə adminstratoru
görür. Taxt-tac məhkəməsində işlərə Yüksək Məhkəmənin
hakimləri, dairə hakimləri və rekorder- lər baxırlar.
Dairə hakimləri lord-kanslerin təklifi ilə yüksək dərəcəsi və
çoxillik iş stajı olan vəkillərdən - barristeıiərdən və yaxud beş
ildən az stajı olmayan rekorderlərdən kral hakimiyyəti tərəfindən
təyin olunurlar. Rekorder - boş vaxtında vəkillik fəaliyyəti ilə
məşğul olan (barrister və ya aşağı dərəcəli vəkil - solisiter)
hakimdir.
Taxt-tac məhkəməsi magistratların məhkəmələrinə dair
apellyasiya instansiyası olaraq onların qərarlarından və
hökmlərindən apellyasiyalara baxır.
Apellyasiya məhkəməsi iki bölmədən ibarətdir: mülki və
cinayət bölmələrindən. Cinayət bölməsi Taxt-tac məhkəməsinin
hökmlərindən şikayətlərə baxır. Mülki bölmə Yüksək
Məhkəmənin bölmələrinin və qraflıqların məhkəmələrinin mülki
işlər üzrə qərarlarından apellyasiyalara baxır.
İngilis məhkəmə sistemində ən yüksək apellyasiya sistemi
Apellyasiya Komitəsi kimi çıxış edən Lordlar Palatasıdır. Bundan
başqa, məhkəmə sisteminə hərbi, inzibati və digər məhkəmələr
daxildir.
Prokurorluq. Ənənəvi olaraq, ingilis məhkəmələrində
cinayət işlərinin əksəriyyəti üzrə ittihamın müdafiəsi ya polis, ya
da ayrı-ayrı vətəndaşlar tərəfindən və yalnız daha ağır cinayətlər
üzrə dövlət təqiblər direktoru idarəsi tərəfindən aparılır. Yalnız
«Cinayətlərə görə təqib haqqında» 1985-ci il qanunu ilə dövlət
ümumi təqiblər direktorunun başçılıq etdiyi dövlət («taxt-tac»)
ittihamçıları xidməti təsis edilir. Dövlət
557
Dostları ilə paylaş: |