Polisin fəaliyyətinin əsas istiqamətləri və əsas polis
xidmətləri.
Bir sıra hallarda ixlisaslaşdırılmış bölmobr qeyri-ononovi iş
metodlarından istifadə edirlər. Fransa polisinin Parisdə, Lionda,
Marseldə və Nitssada banditizmlə mübarizə mərkəzlərində
fəaliyyət göstərən axtarış və tutma briqadaları bununla fərqlənir.
Əgər ərazi polis orqanlarının nümayəndələri məhkəmə
hakimiyyətinin tapşırığı ilə hərəkət edirlərsə, bu briqadalar mafıoz
mühiti «içindən» müşahidə edirlər, çox vaxt mafiya rəhbərlərinin
etibarını qazanırlar, öz təşəbbüsləri ilə cinayətkar qrupların
üzvləri haqqında məlumat toplayır və onları təhlil edərək zəruri
sübutlar əldə edirlər.
ictimai qaydanın mühafizəsi və cinayətkarlıqla mübarizə
üzrə polisin fəaliyyətinin hüquqi rejimi.
Fransada cinayət-prosessual qanunvericiliyinə əsasən
məhkəmə-polis funksiyalarını polis qurumlarının qanuna müvafiq
olaraq «vəzifəli şəxs» və ya «məhkəmə polisi agenti» titulları
verilmiş qulluqçuları yerinə yetirə bilərlər. Birinci kateqoriyaya
(İspaniya və İtaliyada bu titul «zabit» adlanır) milli polis
komissarları və zabitləri, ədliyyə və müdafiə nazirlərinin əmri ilə
təyin edilən jandarmeriya rütbəli şəxslər aiddir. İkinci
kateqoriyaya isə kiçik polis zabitləri və digər jandarmeriya rütbəli
şəxslər aid edilmişlər. Məhkəmə-polis fəaliyyətini tam həcmdə
yalnız məhkəmə polisinin vəzifəli şəxsləri həyata keçirirlər.
Fransa
Cinayət-prosessual
Məcəlləsinə
əsasən,
onların
səlahiyyətlərinə daxildir:
-
qanun pozuntularının qeydiyyatını aparmaq, istintaqın
başlanmasına qədər sübutları toplamaq və təqsirli şəxsləri
müəyyən etmək;
-
istintaqı hələ aparılmayan hüquq pozuntuları üzrə təhqiqat
aparmaq və aşkar cinayətlərin istintaqını aparmaq;
-
istintaq hakimiyyətinin tapşırıqlarını icra etmək, hüquq
pozuntuları haqqında ərizələri və zərər çəkmiş şəxslərin
şikayətlərini qəbul elmək və mahiyyəti üzrə baxmaq;
- - -
—
=579
=
«Mohkəmo polisi agentləri» əsasən «vəzifəli şəxslərə»
köməklik göstərərək yardımçı rol oynayırlar. Onların istintaq
tapşırıqlarını yerinə yetirmək, aşkar cinayətlərin istintaqını
aparmaq, ərizə və şikayətlər üzrə qərarlar qəbul etmək hüquqları
yoxdur.
Göstərilən sahədə polisin fəaliyyəti ibtidai istintaqın
aparılması həvalə edilən məhkəmə orqanlarına tabeçilik əsasında
və onların nəzarəti altında həyata keçirilir.
Cinayət-prosessual qanunvericiliyi ilə məhkəmə-polis
funksiyalarını yerinə yetirən şəxslərin vəzifələri də müəyyən edir.
Bu vəzifələrin yerinə yetirilməməsi məsuliyyətə səbəb olur. Belə
ki, Fransada bu vəzifələrə aşağıdakılar aid edilmişdir:
-
məlum olan bütün hüquq pozuntuları haqqında və alınmış
istintaq tapşırıqları haqqında prokurorluğa dərhal məlumat
vermək;
-
zəruri istintaq hərəkətlərinin aparılması üçün qonşu
bölgəyə getmək lazım gəldikdə, həmin bölgənin prokurorunu
qabaqcadan xəbərdar etmək;
-
istintaq başa çaldıqdan sonra tərtib edilmiş protokolların
əslini və təsdiq edilmiş surətlərini qanunla müəyyən edilmiş
müddətdə istintaq tapşırığını vermiş şəxsə və prokurora
göndərmək.
Polis qulluqçuları səlahiyyətlərinin, onların məhkəmə
hakimiyyəti ilə qarşılıqlı münasibətlərinin qanunvericilik
qaydasında belə tənzimlənməsi demokratik qanunçuluğa əməl
edilməsinə təminat məqsədi daşıyır.
Fransa Cinayət-prosessual Məcəlləsi polis əməkdaşlarına
onların mülahizələrinə görə işin halları haqqında və ya
götürülmüş predmet və sənədlər haqqında məlumat verə bilən
şəxsi bir sutka saxlamaq hüququ verir.
Fransada ibtidai istintaq formal olaraq məhkəmə
fəaliyyətinin bir hissəsi hesab edilir və istintaq hakimləri
tərəfindən həyata keçirilir. Praktikada istintaq hakimləri çox az-az
hal
— 580 —
larda prokurorun təklifi ilə istintaq hərəkətləri həyata keçirirlər.
Adətən hüquq pozuntuları büsbütün polis tərəfindən təhqiq edilir,
lakin o, istintaq hakiminin və prokurorun nəzarəti altında hərəkət
edir. Məhkəmə polisində, onun bölmələrində xidmətdə olan
şəxslərdən başqa, bütün məmurlar cinayətləri təhqiq etmək
səlahiyyətinə malikdirlər.
22.4.
Almaniyanın məhkəmə, prokurorluq,
polis və ibtidai istintaq orqanları
Məhkəmə. Almaniyanın məhkəmə sisteminə daxil olan
ümumi məhkəmələr ölkənin inzibati-ərazi bölgüsünə əsasən təşkil
olunmuşlar. Bu sistemin ən a^ağı hissəsini sahə məhkəmələri
təşkil edir. Burada işlərə təkbaşına və yaxud hakim və 2
şeffendən, onlarla bərabər hüquqa malik olan iclasçılardan ibarət
kollegial tərkibdə baxılır.
İkinci hissəyə torpaq məhkəmələri aiddir. Torpaq
məhkəmələrinin strukturunda birinci instansiya üzrə üç hakimdən
və iki şeffendən ibarət tərkibdə cinayət işlərinə baxan cinayət
palatası, dövlət cinayətləri barədə işlərə baxan xüsusi cinayət
palatası, apellyasiya instansiyası olan kiçik və böyük cinayət
palataları var. Kiçik cinayət palatası üç hakimdən və iki şeffendən
ibarət tərkibdə sahə hakiminin çıxardığı hökmlərdən apellyasiya
şikayətlərinə baxır; böyük cinayət palatası isə (üç hakimdən və iki
şeffendən ibarət) şeffenlərin məhkəmələrinin hökmünə baxır.
Torpaq məhkəmələri yanında üç hakimdən və altı andh iclasçıdan
ibarət işlərə baxan andlılar məhkəməsi vardır.
Üçüncü hissəni kollegial qaydada birinci instansiya kimi ən
mürəkkəb və xüsusi təhlükəli cinayət işlərinə baxan məhkəmələr
təşkil edir. Onlar eyni zamanda təftiş məhkəməsidir.
Məhkəmə sisteminin ən yüksək hissəsini təftiş qaydasında
işlərə baxan Almaniyanın Ali Məhkəməsi (Federal məhkəmə
palatası) tutur.
—
581
=
--------------
Dostları ilə paylaş: |