Almaniyada bütün hakimlər ləyin edilir və fəaliyyət
dövründə dəyişilməzdir.
Bundan başqa, ölkədə konstitusiya, inzibati, əmək və digər
xüsusi məhkəmələr də var. Bu məhkəmələr üçün ikinci instansiya
kimi müvafiq federal məhkəmələr çıxış edir.
Prokurorluq. Alman prokurorluğu üçün örnək kimi fransız
modeli qəbul edilsə də, hazırda bu iki sistem arasında mühüm
fərqlər vardır.
Hər şeydən əvvəl, Almaniya federal dövlətdir və burada
prokurorluq
orqanları bütün səviyyədən olan ümumi
məhkəmələrin nəzdində yerləşir. Ali federal məhkəmənin
nəzdində prokurorluğun funksiyalarını baş federal prokuror və
ona tabe olan federal prokurorlar həyata keçirirlər. Onların hamısı
federal Ədliyyə nazirinin rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərir və
onun tərəfindən təlimatlandırılır. Baş federal prokuror
Bundesralın razılığı ilə prezident tərəfindən təyin edilir.
Torpaqların ali məhkəmələrində, torpaq məhkəmələrində və
sahə məhkəmələrində müvafiq prokurorlar fəaliyyət göstərir.
Onlara ümumi rəhbərliyi torpaqların hər birinin Ədliyyə naziri
həyata keçirir.
Prokurorluğun vəzifəli şəxsləri yuxarı prokurorların qanuni
göstərişlərini rəhbər tutmağa borcludurlar.
Prokurorluğun əsas funksiyası ittiham irəli sürməkdir.
Bununla yanaşı, zərər çəkmişin xüsusi şikayəti ilə də ittiham irəli
sürülə bilər. Bu halda da məhkəmə baxışı prokurorun məcburi
iştirakı ilə aparılır. Bir sıra hallarda prokurorluğun işi məhkəməyə
verməkdən imtina etmək (xüsusilə, müttəhim və ya onun yaxın
adamları yol hadisəsi nəticəsində ciddi zərər çəkdikdə) səlahiyyəti
vardır. Qanunla nəzərdə tutulan hallarda prokurorun
nümayəndələri mülki işlərin məhkəmə baxışında da iştirak
edirlər.
Alman doktrinasına görə, prokurorluq Fransadakı kimi,
ümumi mənafeyi deyil, dövlətin qanuni mənafeyini təmsil edir.
Burada dövlət ittihamı idarəsi ədalət mühakiməsini
• ---------- ---------------------------------
^582
-------------------------------------------------------------------------------------
hoyata keçirən orqan hesab edilir və hakim və ittihamçıların
statusları oxşardır. Məhkəmə nəzarəti məhkəməyə qədərki
mərhələdə güclüdür.
İbtidai istintaq. Almaniyada ibtidai istintaq təhqiqat
formasında 3 orqan - polis, prokurorluq və təhqiqatçı-hakmlər
tərəfindən aparılır.
Əsas təhqiqat orqanı polisdir. O, Torpaqların daxili işlər
nazirliklərinin tərkibinə daxildir. Təhqiqat aparmaq hüququna
cinayət polisi, habelə bir sıra digər xidmətlər malikdir.
Cinayət polisinin Federal İdarəsi ayrı-ayrı Torpaqların
cinayət polisinin fəaliyyətini əlaqələndirir və bəzi xüsusilə ağır
cinayətlərin istintaqını aparır. Federal İdarənin tərkibində cinayət
polisi yerli idarələrin siyasi şöbələrinin fəaliyyətinə nəzarət edən
və Federal baş prokurorun tapşırığı ilə ən vacib siyasi işlərin
istintaqını aparan bölmələr vardır.
Polis təhqiqatının aparılması üzrə ən geniş səlahiyyətlərə
prokurorluğun köməkçi əməkdaşları malikdirlər. Bu ad onların
prokurorluğa aidiyyətini deyil, xüsusi prosessual statusunu
göstərir. Belə status tutduğu vəzifəsinə görə cinayət polisi
əməkdaşlarına və bəzi dövlət orqanlarının vəzifəli şəxslərinə
(məsələn, ov inspcktorlarına) verilir. Digər kateqoriyalı vəzifəli
şəxslərə bu status ədliyyənin idarəetməsində olan torpaq
orqanlarının göstərişinə əsasən verilir.
Almaniyanın cinayət prosessual qanunvericiliyinə görə polis
yalnız təxirəsalınmaz istintaq hərəkətləri aparmağa haqlıdır, sonra
isə o, istintaqın davam etdirilməsi, yaxud cinayət işinin
qaldırılması barədə məsələnin həlli üçün materialları prokurorluğa
verməyə borcludur.
İbtidai istintaq nisbətən az saylı daha mürəkkəb cinayət işləri
üzrə polis xidmətinin iştirakı ilə prokurorluq tərəfindən həyata
keçirilir. Prokuror cinayətin törədilməsi barədə ərizə (məlumat)
daxil olduqda dərhal istintaq başlamaq, istintaqın hər hansı
mərhələsində işi polisdən tələb etmək hüququna malikdir.
—
==.
583
^^-^
........................................................ ...............
Bəzi işlər üzrə təhqiqatda hakim iştirak edir. Lakin fransız
həmkarından fərqli olaraq alman hakim-təhqiqatçısı polisin və ya
prokurorun icraatında olan işlər üzrə prosessual hərəkətləri
onların xahişi ilə aparır. Belə prosessual hərəkətlərə ilk növbədə
qanunla onların həyata keçirilməsi yalnız məhkəmənin, yaxud
hakimin səlahiyyətində olan hərəkətlər aiddir (ibtidai həbsəalmanı
tətbiq etmək, müalicə müəssəsinə yerləşdirmək və s.).
Hakim-təhqiqatçı prokurorun, yaxud polisin xahişi ilə sübutların
əldə edilməsi üçün hər hansı istintaq hərəkətlərini aparmaq
hüququna malikdir.
Hakim-təhqiqatçı torpaq məhkəmələrinin, yaxud ali torpaq
məhkəməsinin prezidenti tərəfindən hakimlərin tərkibindən təyin
edilir. Sahə hakimi də istintaq hakimi ola bilər.
Polis orqanları sisteminin ümumi xarakteristikası.
Mərkəzi polis orqanları.
Almaniyada qüvvədə olan konstitusiya cinayət polisi və
konstitusiyanın mühafizəsi sahəsində federasiya və torpaqların
əməkdaşlığını, federal cinayət polisi idarəsinin təsisini və
cinayətkarlıqla beynəlxalq mübarizəni federasiyasının müstəsna
qanunvericilik səlahiyyəti kimi müəyyən etmişdir. Beləliklə,
bütün qalan polis səlahiyyətləri torpaqlara qalırdı. Lakin Əsas
Qanunun 91-ci maddəsi torpaqlar təhlükə qarşısında qaldığı
hallarda federasiyanın səlahiyyətlərinin genişlənməsi üçün imkan
yaradırdı.
Sonrakı
illərdə
polis
idarəçiliyinin
mərkəzləşməsi
istiqamətində bir neçə addım atılmışdır. Ən iri belə addım 8 mart
1951-ci il tarixli qanunun qəbulu ilə olmuşdur. Həmin qanun
torpaqların cinayətlərin istintaqı xidmətlərinin bilavasitə federal
kriminal polis xidmətindən asılılığını müəyyən edirdi. Beləliklə,
federal Daxili İşlər Nazirliyi bütün polis qüvvələrinin, həm
federal, həm də torpaqların polis qurumlarının rəhbəri kimi çıxış
edir.
Polisdə kadrlarla komplektlə^^dirmə və xidmətkeçmə.
AFR federal polis orqanlarına daxil olan şəxslər federal
məmurlara qoyulan tələblərə və xüsusi olaraq polislər üçün
—
584
—
Dostları ilə paylaş: |