Muallifdan

Qavs 
 
Qavsning o‘zbek yozuda tinish belgisi sifatida qo‘llanishi XIX 
asrning 70-yillaridan boshlangan. Qavs struktura jihatdan ikki 
elementli tinish belgisi sanaladi. Uning 1-elementi ochiluvchi qavs, 
2- elementi yopiluvchi qavs deb yuritiladi. Yopiluvchi qavs raqam 
yoki harf bilan belgilashda ishlatiladi. 
Qavs:
1.
Ifodalanayotgan fikrga yoki uning biror qismiga 
qo‘shimcha izoh beruvchi so‘z yoki iboralar qavsga olinadi:
 Salomat 
opa (adabiyot muallimasi) ertaga shoir bilan uchrashuvga 
kelishimizni tayinladilar
. 
Qavsdan oldingi tinish belgilari (vergul, nuqtali vergul, ikki 
nuqta, tire) qavsdan so‘ngga ko‘chiriladi. 
2.
Kirish gaplar, remarkalar qavs bilan beriladi:
 Qirg‘iz 
O‘roz belbog‘iga mahkam chandib tugilgan bittagina so‘lkavoyni 
(kim biladi, buni qachonlardan beri saqlab keladi) chiqarib 
sekingina tashladi. (O.); Maryamxonim (yig‘lab); Majburiyat keltirdi 
mani? 
(H.H) 
3. Misol yoki ko‘chirmalar manbai qavs ichida beriladi: “Turk 
nazmida men chu tortib alam...” (Navoiy) 
Qo‘shtirnoq
quyidagi o‘rinlarda qo‘llanadi:
1.
Ko‘chirma gaplarni ajratib ko‘rsatish uchun qo‘yiladi.
2.
Kinoya bilan aytilgan so‘z yoki so‘z birikmalari 
qo‘shtirnoqqa olinadi. 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
167 
167
3.
 
Badiiy asarlar, ayrim uyushma, korxonalar nomi, orden 
va medal nomlari qo‘shtirnoqqa olinadi: “
Layli va Majnun” dostoni, 
“Mustaqqillik ordeni”, “Yulduz”ishlab chiqarish birlashmasi. 
Qo‘shtirnoqqa olingan so‘z turlovchi qo‘shimcha bilan kelsa, bu 
qo‘shimcha qo‘shtirnoqdan keyin qo‘yiladi:.
.. erining “kirdikori 
”dan xabardor bo‘lganday o‘smoqchiladi 
Shakarxon. (H.N) 
Gaplar qo‘shtirnoqqa olinganda so‘roq, undov belgilari 
qo‘shtirnoq ichida, nuqta, vergul qo‘shtirnoqdan tashqarida qo‘yiladi.