Muallifdan

O‘z ma’no
Ko‘chma 
ma’no 
 
 
qora papka 
temir idish 
oltin uzuk 
qora sovuq 
temir intizom 
oltin kuz 
Bir ma’nolilik va ko‘p ma’nolilik 
 
So‘zlar bir ma’noli yoki ko‘p ma’noli bo‘ladi. Bir ma’nolilik 
hodisasi 
monosemiya
deyiladi. Bir ma’noli so‘zlar 
monosemantik
so‘zlar deyiladi. 
Odam, chumchuq, ravish, tuya
.. kabi so‘zlar bir 
ma’nolidir. 
Birdan ortiq (bir necha) ma’nolarda keladigan so‘zlar ko‘p 
ma’noli so‘zlar deyiladi. Ko‘p ma’noli so‘zlar 
polisemantik
so‘zlar 
deyiladi. 
Ko‘p ma’noli so‘zlarda bosh (asosiy) va ko‘chma ma’no bo‘ladi. 
 
 
кo‘
z 
Odamning ko‘zi 
uzuk ko‘zi 
yog‘och ko‘zi 
oynaning ko‘zi 
 
 
yo
qa 
ko‘ylak yoqasi 
yo‘l yoqasi 
tog‘ yoqasi 
daryo yoqasi
 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
91 
91
 
Ko‘p ma’noli so‘zlar omonim so‘zlardan quyidagicha farqlanadi: 
1. Ko‘p ma’noli so‘z bir so‘zning bir necha ko‘chma ma’noda 
kelishidir. Omonim esa bir xil shaklga ega bo‘lgan birdan ortiq (bir 
necha) so‘zdir. Masalan, o‘t (olov), o‘t (o‘simlik), o‘t (harakat), o‘t 
(inson a’zosi). 
2. Ko‘p ma’noli so‘zning ma’nolari o‘rtasida bog‘lanish seziladi. 
Omonim so‘zlar ma’nolari o‘rtasida yaqinlik sezilmaydi. 
So‘zning shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra turlari 
So‘zlar shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra 4 xil: omonim, 
sinonim, antonim, paronim. 
Omonim.
Shakli bir xil, ma’nosi har xil bo‘lgan so‘zlar
omonim
deyiladi. Bir xil shaklga ega bo‘lgan bir necha so‘z omonim 
hisoblanadi. Ikki yoki undan ortiq so‘zning bir xil yozilishi va bir xil 
talaffuz etilishi natijasida omonimlar yuzaga keladi. Omonimlar 
quyidagicha hosil bo‘ladi: 
1. Tarixda boshqa-boshqa hisoblangan so‘zlarning hozirgi 
alifboda bir xil yozilishi natijasida: