MüƏLLİF: ustad şƏHİd müRTƏza müTƏHHƏRİ TƏRCÜMƏ edəN: İslamşÜnas ağabala mehdiyev kitabın adı: Kamil insan

görmədiyim Allaha ibadət etməmişəm.» 
Amma o həzrət, həmin şəxsin Allahı adi gözlə görməyin mümkünlüyünü 
və Onun məkana malik olmasını fikirləşməməsi üçün sözünün davamında belə deyir: 
«Onu bu zahir gözlər görməz, 
qəlblər iman həqiqəti ilə Onu müşahidə edərlər.»
Ey nuri səmavati zəmin gərçi nihansan
Amma nəzəri arifi danada əyansan
Batin gözünün görməyə yox səndə qüsuru
Zahir gözü görməz səni əlbəttə nihansan.

---

50
Kamilliyə doğru Wap.IXLAS.Az
İRFAN MƏKTƏBİNƏ OLAN BƏ
᾽
Zİ İRADLAR
1. ƏQLİ TƏHQİRLƏR
İslam, ariflərin kamil insanını yuxarıdakı qədər təsdiq edir. Amma irfan məktəbində bə
᾽
zi şeylər təhqir edilib ki, 
islam həmin alçaltmalarla razılaşmır və buna görə də, ariflərin kamil insanı da bu din baxımından yarımkamildir. 
İrfanda elm və əql çox təhqir edilib. İslam qəlbi qəbul etməsinə baxmayaraq, heç vaxt əqli təhqir etməyib. Eşq riyazət 
və mə
᾽
nəvi seyrləri təsdiq edir və əql, fikir, deduksiya və məntiqi təhqir etməklə razılaşmır. İslam əql, fikir, dəlil və 
təfəkkürə çox hörmət bəsləyir. Buna görə də islamın müxtəlif dövrlərində, xüsusilə son dövrlərdə qəlb və əqlə birlikdə 
əhəmiyyət verən qruplar tapılıb. Şeyx Şəhabəddin Söhrəvərdi təqribən həmin yolla gedib. Sədrul-mütəəllihin Şirazi 
isə Qur
᾽
ana tabe olaraq əql və qəlb yolunun hər ikisini Söhrəvərdidən də çox möhtərəm saymağa çalışıb. Şirazi bə
᾽
zi 
filosoflar kimi qəlb yolunu təhqir etməyib və həmçinin bə
᾽
zi arif və sufilər kimi əqli alçatmaq yolunu tutmayıb, hər iki 
yola hörmətlə yanaşmaq istəyib. Deməli mə
᾽
lum oldu ki, irfanda və ya ən azı bə
᾽
zi ariflərin sözlərində elm və əqlin 
təhqir olunması islam tərəfindən təsdiqlənməyib. Qur
᾽
anın kamil insanı əqli baxımdan da kamala çatmış insandır və 
əqli kamal onun kamilliyinin bir hissəsidir.