N
əticə
..........................................
.............................................201
İstifadə olunmuş
ədəbiyyat
.............................................................203
5
İlkin müəllim hazırlığına dəyərli töhfə
“Müəllim nə qədər ki, oxuyur, öyrənir, o yaşayır,
o, oxumağı dayandırdıqda ondakı müəllimlik ölür”
(K.D.Uşinski).
Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin insan kapi-
ta
lının inkişafı çağırışlarına cavab verməsiməqsədilə ümumi
təhsilin keyfiyyət göstəricilərinin yüksəldilməsi, ali təhsilinAvro-
pa st
andartlarına uyğunlaşdırılması, təhsili idarəetməsisteminin
yenidən qurulması, insan resurslarının inkişaf etdirilməsi
və müəllim peşəsinin nüfuzunun artırılması istiqamətindəmühüm
işlər görülmüş, müasir standartlara cavab verəntəhsil
infrastrukturlarıyaradılmışdır. Son illərdə üç mindən artıq
ümumtəhsil məktəbi ya yenidən tikilmiş, ya da əsaslı şəkildə
təmir edilmiş, müasir təhsilin tələblərinə uyğun avadanlıqlar-
la, informasiya-
kommunikasiya texnologiyalarıilə təmin edilmiş-
dir.
Təhsilalanların yaş və fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alan
innovativ təlim metodları və pedaqoji texnologiyalar hazırlan-
mışdır. Pedaqoji prosesdə innova-siyaların, xüsusilə ekstensiv
innovasiyalarıntətbiqi genişlənmişdir.
Ekstensiv innovasiyaların təhsil prosesinə tətbiqi müəyyən
irəliləyişlərə səbəb olsa da köklü dəyişikliyə gətirib çıxartmadı.
Ona görə də Avropa ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycan təh-
silində də intensiv innovasiyaların tətbiqinə ehtiyac yarandı. Bu
da təbii ki, təhsilverənlərin peşəkarlıq səviyyəsininyüksəldilmə-
si
ni təmin edən yeni sistemin yaradılmasını,qəbul prosesində
yü
ksək bal toplayan abituriyentlərin müəllimlik ixtisasına cəlb
edilməsini, müəllim əməyinin diferensiallaşdırılmasını və stimul-
laşdırılmasınıtələb edir. Təhsil Nazirliyi bu məqsədlə son illərdə
bir sıra zəruri tədbirlər həyata keçirtdi. 500-dən artıq bal topla-
yan 300 tələbəyə 100 manat həcmində “Gələcəyin müəllimi”
6
təqaüdünün verilməsi, pedaqoji sahə ilə də bağlı ”Sabah”
qruplarınıntəşkili gələcək müəllimlərə əlavə stimul verdi.Res-
pub
likanın ümumtəhsil məktəblərində çalışan müəllimlərin diaq-
nostik
qiymətləndirilməsizəruri və vacib hesab olundu.İşləyənlə
işləməyənlər fərqlən-dirildi. Müsabiqə şərtlərini ödəyənlərin
əməyi stimullaşdırıldı. Az bal toplayanlar seçim qarşısında qal-
dı: ya treninqlərdə, seminarlarda pedaqoji-psixoloji və metodiki
yenilik
ləri mənimsəməklə təhsil sahə-sindəki dəyişikliyə uyğun-
laşdılar, ya da məktəblə birdəfəlik vidalaşmalı oldular. Etiraf
edək ki, məktəblərimizdəkompüterdən istifadə etməyi bacarma-
yan, şagirdlərin sadəsualları qarşısında çaş-baş qalan müəllim-
lərimiz var və onları məhz bu yolla tədricən məktəblərdən uzaq-
laşdırmaq mümkündür. Sual oluna bilər: belə müəllimlər mək-
təbə necə gəlib? Keçən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində ölkədə
baş verənictimai-siyasi proseslər bütün sahələrdə olduğu kimi,
təhsil sahəsində də ciddi problemlər yaratdı. On illərlə məktəb-
də çalışan, bu sahədə yüksək biliyi, bacarığı və təcrübəsi olan
müəllimlərin böyük bir hissəsi əməkhaqqının azlığından sevimli
şagirdlərindən ayrılmalı oldu. Onların yerini 8 aylıq pedaqoji
kurs qurtaran qeyri-
ixtisas sahibləri (texnoloqlar, mühəndislər,
baytarlar və s.) vərayonlarda qeyri-qanuni fəaliyyət göstən
maddi-
texniki bazası, yüksəkixtisaslı müəllim kadrları olmayan
pedaqoji kolleclərin məzunları tutdular.Zəruri kompetensi-
yalara malik olmayan həmin müəllimlərin məktəblərdənuzaqlaş-
dırılması o qədər də asan məsələ deyil və bu, təhsilinkeyfiyyət
göstəricilərinə bir başa təsir edir. Elə bu səbəbdəndir
ki,
Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrəDövlət
Strategiyasındaikinci strateji istiqamət kimitəhsil sahəsin-
də insan resurslarının müasirləş-dirilməsi nəzərdə tutulur. Bu
istiqamət innovativ təlim metodlarını tətbiq edən, təhsilin məz-
mu
nunun səmərəli mənimsənilməsini təmin edən səriştəli təhsil-
verənin formalaşdırılmasına xidmət edir və strategiyada da qeyd
edildiyi kimi, özündə təhsilverənlərin peşəkarlığının yüksəldil-
məsini, təhsilalanların nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi
7
üzrəyeni sistemlərin qurulmasını, təhsilalanların istedadının
aşkar olunması və inkişafını, habelə xüsusi qayğıya ehtiyacı
olanlar üçün inklüziv təlim metodologiya-sının yaradılmasını
ehtiva
edir.Bustrateji
istiqamətin reallaşdırıl-
masındaümumtəhsil məktəbləri üçün müəllim kadrları
hazırlığını həyata keçirən ali təhsil müəssisələrinin üzərinə
mühüm vəzifələr düşür.Səriş-təyə əsaslanmayan,əmək bazarında
yetərincə rəqabətli olmayanəmək-haqqı sistemi və maddi
stimullaşdırma
mexanizmlərinin
adekvat
olma-ması
təhsildə müəllim amilinin inkişafına mənfi təsir göstərmişdir.
Ümumtəhsil məktəblərində tədris prosesinin təkmilləşdiril-
məsi və daha səmərəli qurulması, əməkdaşlıqmühitinin yaradıl-
ması, sağlam rəqabətin formalaşdırılması dərin elmi-
metodikbiliyi, kreativ düşüncəsi, geniş erudisiyası, pedaqoji-
psixoloji ha
zırlığı, yüksək mənəvi-əxlaqi keyfiy-yətləri, akademik
baca
rığı, tədris təcrübəsi və peşəkarlıq səviyyəsi ilə fərqlənən
müəllimlərdən birbaşa asılıdır. ABŞ-ın Şimali Karolina Univer-
site
tinin professoru, Nobelmükafatı laureatı Əziz Sancar Bakıda
tələbələrləgörüşlərindəonlaraxitəbəndemişdi: “Öznüzə yaxşı
Dostları ilə paylaş: |