|
MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİpedaqoji s
əriştəliliyin müasir problemləri”2018-1050-5pedaqoji s
əriştəliliyin müasir problemləri” adlı monoqrafiya
sa
daladığımız bu ehtiyacdan irəli gəlməkləAzərbaycan təhsi-
linin, eyni zamanda mü
əllim hazır-lığınıninkişafı istiqamətində
respublikamızda aparılan tədqiqatlar içərisində mühüm yer tu-
tur. Monoqrafiyada araşdırılan problemlər müəllim peşəkarlığı
v
ə pedaqoji səriştəliliyin çox aktual və zəruri məsələlərini əhatə
edir.
Monoqrafiyada ilk növb
ədə peşəkarlıq və səriştəliliyin
mahiyy
ətinə, məzmununa hansı məsələlərin daxil olmasına ay-
dınlıqgətirilməklə, pedaqoji peşənin və peşəkarlığın təşəkkülü və
inkişafına ekskurs edilir, müəllim peşəkarlığının gələcək inkişaf
istiqam
ətləri şərh edilir. Monoqrafiyanın ”Pedaqoji peşəkarlıq
v
ə səriştəliliyin təşəkkülü və inkişafı” adlıbirinci fəslində peda-
10
qoji peşəkarlıq və səriştəliliyin mahiyyəti və məzmununa aydın-
lıq gətirilir, təşəkkülü və inkişafının əsas istiqamətləri təhlil
edilir, yaddaş məktəbindən təfəkkür məktəbinə keçidin spesifik
xüsusiyy
ətləri araşdırılır.
Monoqrafiyanın ”Müəllimin pedaqoji peşə mədəniyyətinin
formalaşdırılması” adlıikinci fəslindəpedaqojipeşə mədəniyyəti
anlayışınınmahiyyəti və məzmununa toxunulur, müəllim
şəxsiyyətinin müxtəlif çalarları araşdırılır, peşə mədəniyyətinin
formalaşmasına təsir göstərən amillər və yollar müəyyənləşdi-
rilir, peşəkar müəllimin praktik fəaliyyətinin mühüm məqamları
t
ədqiqat predmetinə çevrilir. Müəllif nəzəri fikirlərini konkret
bir d
ərs nümunəsində konkretləşdirir, “Azərbaycan tarixi” fən-
nind
ən “Qaraqoyunlu dövləti” mövzusununinteraktiv metodlar-
la t
ədrisi xüsusiyyətlərini izah edir.Bu fəsildə həm
d
əmüəlliminpedaqoji qabiliyyəti və əxlaqi keyfiyyətləri ilə bağlı
ətraflı məlumat verilir.Pedaqoji prosesin səmərəliliyi müəllimin
peşəkarlığından və zəruri səriştəyə malik olmasından bir başa
asılıdır. Bu səbəbdən də monoqrafiyanın “Müəllimin peşə
s
əriştəliliyi” adlı üçüncü fəslində peşəkarlıq və səriştəlilik tam
pedaqoji prosesin yüks
ək səviyyədə
t
əşkilinin
v
əməhsuldarlığının
artırılmasınınmühüm
şərti kimi
araşdırılır,spesifik xüsusiyyətləri təhlil edilir. Burada müəllimin
peşə səriştəliliyinin kriteriyaları müəyyənləşdirilir, pedaqoji
d
əstək müəllim səriştəliliyinin amili kimi nəzərdən keçirilir,
şagird şəxsiyyətinin sosiallaşmasındamüəllimin səriştəli
mövqeyi ön
ə çəkilir, pedaqoji səriştəliliklə yeni pedaqoji
t
əfəkkürün qarşılıqlı əlaqəsi təhlil edilir.
Monoqrafiyanın “Pedaqoji peşəkarlıq və səriştəliliyin for-
ma
laşması yolları” adlı dördüncü fəslində müəllim peşəsinin in-
ki
şaf perspektivləri, pedaqoji peşəkarlıq və səriştəliliyin forma-
laşmasının imkanları, peşəkarlığa təsir edən amillər (müəllimin
psixoloji bilikl
əri,
pedaqoji
texnikası,
tədqiqatçılıq
qabiliyy
əti,pedaqoji ünsiyyət motivləri) müəyyənləşdirilir,
praktik f
əaliyyət üçün çox faydalı tövsiyələr verilir.
11
Pedaqoji peşəkarlığın və səriştəliliyin özülü ilkinmüəllim
hazırlığı prosesində qoyulur. Bunu nəzərə alan müəllif alipeda-
qoji m
əktəblərdə çox vaxt nəzərə alınmayan birproblemə -
mü
əllim hazırlığında peşəkarlıq və səriştəliliyin nəzərə alınma-
sına xüsusi diqqət yetirmişdir. Monoqrafiyanın sonuncu -
“Mü
əllim hazırlığında peşəkarlıq və səriştəliliyin nəzərə alın-
ması” fəslində tələbələrdə peşəkarlıq və səriştəlilik motivlərinin
formalaşdırılması məsələsi önə çəkilmiş, peşəkarlıq və səriştə-
liliyin formalaşdırılmasında yeni pedaqoji texnologiyalarından
istifad
ə imkanları araşdırılmış, gələcək müəllimlərdə peşəkarlıq
v
ə səriştəliliyin formalaşmasında pedaqoji təcrübənin rolu və
imkanları tədqiq edilmişdir.
Tədqiqatçılar müəllimlərin qarşısına qoyulan tələbləri pe-
daqoji fəaliyyətinsəmərəliliyini təmin edən peşə keyfiyyətlərinin
imperativ (qeyri-
şərtsiz) sistemi kimi şərh edirlər. Avropa alim-
lərinin fikrincə, praktik pedaqoji fəaliyyətin yarısı pedaqoji
texno
logiyaların, o biri yarısıisəpedaqoji ustalığın payınadüşür.
Müəllimə verilən başlıca tələb onun peşə kompetensiyala-
rınamalik olmasıdır. Müəllimin şəxsi keyfiyyətləri hesab olunan
pedaqoji kompetensiyalaronun uşaqlara məhəbbətində, onlarla
işləməkdən və ünsiyyətdə olmaqdanhəzz almaqda özünü
göstərir. İllərlə ağ xalatlı həkim olmaq, insanlarınfiziki sağlam-
lığının keşiyində dayanmaq arzusu ilə yaşayan, ali məktəbə
qəbul zamanı bu istəyini reallaşdıra bilməyən, təsadüf nəticəsin-
də biologiya müəllimliyi ixtisasına düşən və yaxud hüquqşünas,
diplomat olmaq istəyən abituriyentlərinin tarix, ədəbiyyat, sinif
müəllimliyi ixtisaslarına daxil olmaları, həmin peşəni istəyərək
seçənlərə nisbətən yüksək bal toplamalarına baxmayaraq onla-
rın gələcəkdə yaxşı müəllim olacaq-larınadəlalət etmir. Müəllim
fitrətən müəllim, ustad olmalıdır. Müəllimin praktik fəaliyyəti
üçün zəruri olan təşkilatçılıq, tədqiqatçılıq, təlim (öyrətmə),
perseptiv, kommunikativ, suqqestiv, elmi-
idraki qabiliyyətləri
pe
daqoji peşəyə maraq vəmeyili olmayan, təsadüf nəticəsindəbu
ixtisasa düşən abituriyentlərdəyaratmaq olduqca çətindir. Bir
12
müddətdən sonra həmin tələbələrin özləri də səhvlərini dərk
edir, təhsillərini yarımçıq qoymalı olurlar. Nəticədə müəllimlik
peşəsini sevməyən birisinin onun yerini tutması səbəbindən ali
məktəbə qəbuldan kənarda qalan abituriyent də, düzgün olma-
yan seçimin qurbanı olan tələbə də, onun valideyni də əziyyət
çəkir, tələbənin təhsilini maliyyələşdirən dövlət külli miqdarda
vəsait itirir. Platon deyirdi ki, pinəçinin bir cüt ayaqqabını pis
tikm
əsi bir nəfər afinalıya ziyan vurduğu halda, müəllimin pis
işi, pis tərbiyəsi bütün Yunanıstana ziyan gətirir.
Prof.M.İlyasovun“Müəllim peşəkarlığı və pedaqoji səriş-
Dostları ilə paylaş: |
|
|