MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI FARG„ONA FILIALI
UNIVERSITETI
“Telekommunikatsiya texnologiyalari
(telekommunikatsiyalar)” kafedrasi
Tarmoq xavfsizli
Guruh:
734-20- Gurux talabasi
Bajardi:
NOSIRJONOV DIYORBEK
Tekshirdi:
SADIROVA X. X.
Farg’ona -2023
Mavzu:
Amaliy mashg`ulotlarga tayyorgarlik ko`rish va uy
vazifalarini bajarish
Reja:
1.
Kerakli kabi Protokollar (PPP):
2.
Kerakli Kabi Protokollar (RADIUS):
3.
SSL/TLS (Security Socket Layer/Transport Layer
Security):
KIRISH
Tarmoq
identifikatsiyasi
va
autentifikatsiyasi,
tarmoqdagi
foydalanuvchilarni identifikatsiya qilish va ularning haqiqiyligini
tasdiqlash protokollari haqida o'tiladi. Bu protokollar tarmoq
xavfsizligini taʼminlashda muhim ahamiyatga ega.
Quyidagi protokollar tarmoq identifikatsiyasi va autentifikatsiyasi
uchun foydalaniladi:
Kerakli Kabi Protokollar (PPP), tarmoq ustida ma'lumot almashishni
tashkil etilgan paketli tarmoq protokolining umumiy versiyasi
hisoblanadi. Bu protokol, tarmoqdagi ma'lumot almashishni
boshqarish, foydalanuvchi identifikatsiyasi va autentifikatsiyasini
taʼminlash, shifrlashni boshqarish va boshqalar kabi vositalarni
taʼminlaydi.
PPP aloqalar yordamida foydalanuvchilarining internetga ulanishini
yoʻnaltiradi. Bu aloqalar telefon liniyalari, seriyali aloqalar, xavfsiz
aloqalar, internet provayderlari va boshqalar tomonidan
foydalaniladi. Kerakli Kabi Protokollar, internetga aloqalar
o'rnatilgan har bir foydalanuvchi uchun xavfsizlikni taʼminlaydi.
PPP protokoli, 3 muhim funksiyani taʼminlaydi:
Foydalanuvchi identifikatsiyasi va autentifikatsiyasi: PPP,
foydalanuvchilar identifikatsiyasini va autentifikatsiyasini bajarish
uchun turli protokollardan foydalanadi, masalan, PAP (Password
Authentication Protocol) va CHAP (Challenge Handshake
Authentication Protocol) kabi.
Tarmoq birlashuvini tuzish: PPP, tarmoq birlashuvini tuzish uchun
aloqa parametrlarini sozlay oladi, masalan, IP manzillarini, DNS
serverlarini va boshqalar kabi.
Ma'lumot almashish va boshqarish: PPP, tarmoq ustida ma'lumot
almashish va boshqarishni bajaradi. U bu ishni paketli tarmoqda
bajaradi, ma'lumotlar to'plamlarini almashish va yuborishni
ta'minlaydi.
PPP, tarmoq xavfsizligi va birlashuvini taʼminlash uchun muhim
protokoldir va tarmoqdagi aloqalar yordamida ma'lumot almashishni
amalga oshirishda keng tarqalgan. Bu protokol, hozirgi kunda ham
aloqa provayderlari va foydalanuvchilar tomonidan foydalaniladi.
2. Kerakli Kabi Protokollar (RADIUS), tarmoq identifikatsiyasi va
autentifikatsiyasi uchun ishlatiladigan masofavi autentifikatsiya dial-
in foydalanuvchi xizmati (Remote Authentication Dial-In User
Service) protokoli hisoblanadi. RADIUS protokoli, foydalanuvchi
autentifikatsiyasi va tarmoqga kirishni boshqarish uchun kerakli
tarmoq protokolining muhim bir qismidir.
RADIUS protokoli, tarmoq xavfsizligini taʼminlash va
foydalanuvchilarning identifikatsiyasini boshqarishda muhim
ahamiyatga ega. U ko'plab asosiy vazifalarni bajaradi, ulardan
ba'zilari quyidagilardir:
Autentifikatsiya: Foydalanuvchilarning kimlik ma'lumotlarini
tekshirish va tasdiqlash imkonini beradi. Bunda, foydalanuvchi nomi
va paroli yoki boshqa identifikatsiya ma'lumotlari foydalaniladi.
Autorizatsiya: Foydalanuvchilarga berilgan resurslarga kirishni
yoʻnaltirish va ularga berilgan imkoniyatlarni belgilash uchun
foydalaniladi. Bu, foydalanuvchilarni tarmoqdagi bir nechta
xizmatlarga kirishni boshqarish imkonini beradi.
Hisob-kitoblar boshqarish: Foydalanuvchilar faoliyatlarini kuzatish va
hisob-kitoblarini boshqarishda foydalaniladi. Bu, foydalanuvchi
faoliyatini kuzatish, tarmoqdagi kirish-chiqishlarni kuzatish va
hisob-kitoblarini saqlashni oʻz ichiga oladi.
RADIUS protokoli, ko'plab tarmoq tuzilishlarida, masalan, korporativ
tarmoqlar, internet provayderlar, va korxonalar kabi,
foydalanuvchilar va resurslarga kirishni yo'naltirish va xavfsizlikni
taʼminlashda keng tarqalgan foydalaniladi. Bu protokol, tarmoqdagi
ma'lumot almashishni himoya qilish va foydalanuvchilar bilan
tarmoq resurslarini birlashtirishda muhim ahamiyatga ega.
3 . Kerakli Kabi Protokollar (LDAP), Lightweght Directory Access
Protocol (Yengil Tizim Ma'lumotlarga Kirish Protokoli)ning
qisqartmasi hisoblanadi. Bu protokol, ma'lumotlarni oʻqish, yozish va
oʻzgartirishni tashkil etadi va ma'lumotlarni LDAP serverlariga kirish
imkonini beradi. LDAP, kerakli ma'lumotlar bazasini boshqarish va
tarmoq foydalanuvchilari uchun ma'lumotlarga kirishni ta'minlash
uchun ishlatiladi.
LDAP, foydalanuvchilarning haqidagi ma'lumotlarni saqlaydigan,
masalan, ism, familiya, telefon raqami, manzili va boshqalar kabi,
kerakli kabi ma'lumotlar bazasini boshqarishda foydalaniladi. U,
boshqaruvchi ma'lumotlar tizimlari tomonidan ko'plab ma'lumotlarni
saqlash va ularga kirish imkonini taʼminlaydi.
LDAP protokoli quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:
1.
Dostları ilə paylaş: |