Mühazirə 1 Dəniz neftqazkondensat yataqlarından karbohidrogenlərin yığılması,hazırlanması və nəqli xüsusiyyətləri və perspektivləri
Neftin hazırlanması iisulları və onların təhlili
Yüklə 13,98 Mb.
|
| Neftin hazırlanması iisulları və onların təhlili.
Neft hazırlanma prosesi əsasən aşağıdakı inkişaf mərhələlərini keçmişdir [36, 37 J. Birinci mərhələnin texnoloji sxemi üzrə neftin soyuq halda susuzlaşdırıİması neft və suyun təbii sıxlıqları fərqinin və emulsiyanın qravitasiyası qüvvəsinin təsiri ilə çökməsinə əsaslanır. Bu mərhələyə görə neft cmulsiyası çənə doldurulur. çökdüıiilür. ayrılmış sərbəst su boşaldılır va susuzlaşdmlmış neft təhvil verilir. Bu müddət ərzində qaz və neftin buxarlanmış yüngül fraksiyaları havaya buraxılırdı. Lay suları damcılarının qoruyucu örtüyü və onun tərkibi haqqında məlumat yox idi. Neftin çökdürülməsi zamanı əmələ gəlmiş «aralıq qat» anbarlara buraxılırdı ki. bu da böyük ərazinin çirklənməsinə səbəb olurdu. Neftin hazırlanmasının bu mərhələsi neft sənayesinnn inkişafının başlanğıc dövrüvdə tətbiq olunmuşdur. Hazırda neftin soyuq halda çökdürülməsi prosesi bütün mövcud texnoloji üsullarda iştirak edir. İkinci mərhələnin texnoloji sxemi üzrə neftin deemulsiyası su damlaları üzərində əmələ gəlmiş qoruyucu örtüyün aşkar edilməsinə, zəiflədilməsi və ya parçalanmasına və emulsiyanın neftə və suya ayrılması prosesinin sürətləndirilməsinə əsaslanır. Bu məqsədlə müxtəlif vasitələr (emulsiyanın qızdırılması, deemulqatorların tətbiqi, emulsiyanın qızmış su təbəqəsində yuyulması və bunların birgə təsiri) tətbiq olunur. Emulsiyanın qızdın iması nəticəsində su damlasının qoruyucu örtüyünün möhkəmliyi azalır, mühitin (neftin) özliilüyü azaldığı üçün su damlalarının çökməsi prosesi sürətlənir. Nefti qızdırmaq üçün müxtəlif konstruksiyalı qızdırıcılar tətbiq olunur. Bununla da neftin termiki üsulla hazırlanması üsulu yaranıb və tətbiq olunur. Neft emulsivasının qızdırılmış su qatından keçirilməsi isə 1929-cu ildən məlumdur və səmərəsi yüksək deyildir. Kimyəvi roagcntin (dccmulqatorun) tətbiqinə ilk dəfə 1913—cü ildə Rusiyada patent alınmışdır. Bu məqsadlə neft cmulsiyasına tələb olunan miqdarda dccmulqator vurulur, qarışdırılır, çökdürüliir. ayrılmış sərbəst su boşaldılır və susuzlaşdmlmış neft təhvil verilir. Bununla da neftin kimyəvi üsulla hazırlanması üsulu yaranıb və tətbiq olunur. Dccmulqatorun səthi fəallığı su damlasının qoruyucu örtüyünü təşkil edən təbii emulqatorlarınkından yüksək olduğu üçün, həmin örtüyə sıxışdırıcı təsir göstərir. Boru kəmərləri isə deemıılqatorla emulsiyanın qarışdırım qurğusu rolunu oynayırdı. Sonralar isə deemulqatorun quyudibinə və va quyudan çıxan maye axınına vurulması nəticəsində intensiv kütlə mübadiləsi və deemıılqatorla su damlalarının toqquşması baş verir ki. bu da neftin yığılması və nəqli zamanı möhkəm neft emulsivasının əmələ gəlməsinin qarşısını alır. Quyudaxili və borudaxili decmulsasiyalar bir-birindən fərqlənirlər. 1929-cu ildə Qerits tərəfindən neftin termokimyovi üsulla hazırlanması təklif olunur. Bu iisııl hazırda müəyyən dəyişikliklər edilməklə geniş tətbiq olunur. Bu iisula görə dccmulqator qaz separatorlanııa daxil olan maye axınına vurulur və oradan da kimyəvi işlənmiş neft emulsiyası çəndəki lay suyu qatının altına səpələnir. Bunun nəticəsində avadanlığa sərf olunan əsaslı və istismar xərcləri azalır. O vaxtlar dccmulqator kimi naflen turşuları tətbiq olunurdu. Neftin təzyiq altında (3-4 kqs/sırf) hazırlanması üsulu 1942—ci ildə təklii' olunmuşdur. Bu üsulun texnoloji sxeminə əsasən aşağıdakı qurğu və avadanlıqlar daxildir: emulsiya ilo reagentin qarışdırıcısı, qızdırıcılar, neftdən ayrılmış suyun ilkin boşaldılması üçün aparat, neftdən ayrılmış qazı və onun yüngül fraksiyalarını istifadə üçün yığma sistemi daxildir. Üçünçü mərhələnin texnoloji sxemi üzrə neftin deemulsasiyası emulsiyanın tərkibindəki su damlalarının koalessensiyası (iriləşməsi) prosesinin çökdüriicüyə qədər intensivləşdirilməsinə əsaslanır. Bu məqsədlə elektrik sahəsinin, süzgəclərin. damcı əmələ gətirənlərin və ultrasəslərin tətbiqi geniş inkişaf tapmşdır. Elektrik sahəsinin təsiri ilə su damlalarının koalessensiyası hazırda xaricdə geniş tətbiq olunur və bu məqsədlə müxtəlif konstrııksiyalı elektrodehidratorlar tətbiq olunur ki, burada neft emulsiyasının qızdırılması və deemulqatoıiarın istifadəsi nəzərdə tutulur. Hidrodinamiki damcı əmələ gətirən qurğu 1964-cü ildə TatNİPİneft İnstitutu tərəfindən işlənmiş və əsaslandırılmışdır. Bu qurğu - çökdiirücii sadəliyinə və yüksək səmərəliliyinə görə digər çökdiirücülərdən fərqlənir və bir sıra xarici neft mədənlərində tətbiq olunur. Həmin qurğunun əsas texnoloji parametrləri (uzunluğu, diartıetri və mayenin hərəkət rejimi) təyin edilmiş, nəzəri və təcrübi cəhətdən əsaslandırılmışdır. Dördüncü mərhələnin texnoloji sxemi üzrə boru kəmərlərində və çökdiirücii qurğularda mexaniki və ya hidrodinamiki pulsatorlar vasitəsilə mayedə ınoyyon tezlikli döyüntülər yaradılır ki, bu da emulsiyanın parçalanmasını \ə onun sıı \ə neftə ayrılmasını sürətləndirir. Emulsiyanın 30-40 l)S temperaturlarda su və ncltə ayrılması üçün neftin boru daxili və quyudaxili deemulsasiyası. həmçinin müxtəlif diametrli bom 1 ardan hazırlanmış seksiyalı damçı əmələ gətirənlər və kiçik qabaritli çökdiirücii aparatlar tətbiq olunur. Neftin boru daxili deemulsasiyası ilk dəfə 1964-cü ildə işlənilmişdir ki, bu da neftin hazırlanması üçün tələb olunan bəzi qurğuların tikilməsini ixtisara salır. Bu üsulun əsas xüsusiyyətləri: -Boru kəmərində maye axınının turbulent rejimdə hərəkəti zamanı su damlalarının parçalanması və birləşərək iriləşməsi: Boru kəmərinin daxili səthində maye axınının tədricən sönməkdə olan turbulent rejimi ilə əlaqədar su damlalarının koalessensiyası; Boru kəmərində maye axınının təbii döyüntüləri hesabına mayenin neft və su təbəqələrinə ayrılması. Qeyd etmək lazımdır ki, maye axınının boru kəməri ilə intensiv hərəkəti zamanı daha möhkəm neft emulsiyasının əmələ gəlmə ehtimalı da vardır. Beşinci mərhələnin texnoloji sxemi üzrə neftin deemulsiyası su damlalarının tərkibində deemulqator olan su qatından sıxışdırılması prosesinə əsaslanır. Bu sxem üzrə neftin «köpükləndirilməsi» ilə deemulsasiyası 1971-ci ildə Tatarıstan neft yataqlarında tətbiq olunmuşdur. TatNİPİneft İnstitutu və Tatncft İstehsalat Birliyi tərəfindən işlənilmiş «Uyğunlaşdırılmış texnologiya» neftin hazırlanmasında geniş inkişaf tapmışdır. Həmin texnologiya neftin hazırlanmasının bütün mövcud üsullarından fərqlənir və anlardan üstündür. Beləliklə, nefti hazırlamaq üçün tətbiq olunan üsullar əsasən: çökdürülmoyə, sentrafuqlamaya, temıiki və kimyəvi işləməyə, elektrik sahəsinin təsirinə, müxtəlif süzücü elementlərdən süzülməyə və s. əsaslanır. Neft emulsiyasmın sentrafııqlanması üsulu babalığına, avadanlığın mürəkkəbliyinə və kiçik məhsuldarlığına görə inkişaf edə bilməmişdir. Çökdürmə üsulu isə həmişə başqa üsullarla birgə istifadə edilir və bilavasitə neft yığım ınəntəqələrindəki neft çənləri çökdürücülərində tətbiq olunur. Bu üsul, emulsiyaya kimyəvi ıeagent əlavə etməklə, neftdən suyun əksər hissəsini ayırmağa imkan verir. Maqnit və elektrik sahələrinin gərginlikləri artdıqca su damlaları arasında qarşılıqlı təsir artır və su damlasının qoruyucu örtüyü parçalanır. Bu üsul elektrik dehidratorlarda təbiq olunur. Ümumiyyətlə, neftin müasir deemulsasiya üsulları əslində tennokimyovi deemulsasiyanın müxtəlif variantlarıdır. İstiliyin təsiri ilə emulsiyanın (su damlasının) qoruyucu örtüyü zəifləyir, onun parçalanması və çökdürücü qurğularda çökməsi sürətlənir. Səthi fəallığı daha yüksək olan kimyəvi rcagentlo təsir etdikdə, o bu reagent emulsiyanın qoruyucu örtüyünü sıxışdırır. Neftim yüksək səmərəli deemulsasiyası üçün təkço fəal deemulqalorun tətbiqi kifayət etmir, çünki emulsiyanın qoruyucu örtüyü parçalanandan sonra, lay suları damlalarının koalessensiyası prosesi adətən daha çox vaxt tələb edir. Bütün bunlar onu göstərir ki. neftin hazırlanması üçün təkcə yüksək keyfiyyətli deemulqalorun olması kifayət etmir, bu halda həm do səmərəli texnika və texnologiya tələb olunur. Bunlardan biri olmadıqda yüksək göstərici əldə etmək mümkün deyildir. Neftin termokimyəvi usulla hazırlanmasının optimal texnoloji sxemi, neft emulsiyasmın xassələrini nəzərə almaqla seçilir. Neftin termokimyəvi üsulla atmosfer təzyiqində hazırlanması nisbətən geniş yayılmışdır. Lakin bu usulla neftin hazırlanması zamanı neftin buxarlanma nəticəsində itkiləri çox olur və obyektdə yanğın təhlükəsi artır. Bu nöqsanlar, neftin termokimyəvi üsulla əlavə təzyiqdə hazırlanması zamanı, aradan qaldırılır. TatNİPİ neft tərəfindən işlənilmiş «Uyğunlaşdırılmış texnologiyanın» tətbiqi daha səmərəli olmuşdur. Belə ki. qızdırıcı blok ilə çökdürücü arasında müəyyən parametrli damcı əmələ gətirənin yerləşdirilməsi emulsiyanın parçalanmasını və su damlalarının iriləşib çökməsini sürətləndirir. Neftdə mexaniki qarışıqların olması teft emulsiyasmın möhkəmliyini və deemulqatorun sərfini artırır, boru kəməri və avadanlığın korroziyası sürətləndirir və qızdırıcılarda mineral duz və digər qarışıqlardan ibarət çöküntülər əmələ gətirir. Çökdiirücü aparatlarda nelt-su sərhədindəki mexaniki qarışıqlar emulsiya1, «aralıq qat» əmələ gətirir ki, bu da neftin deemuleasiya rejimini pozur, ııe^o suyun keyfiyyətlərini pisləşdirir, sistemin və nizamlayıcı-tənzimləyici çihazıarın işinin etibarlılığını aşağı salır. Nəticədə «Anbar» nefti əmələ gəlir. Belə neftin mədən neftinə qatışdırılması neftin deemulsasiyasını, hətta artırılmış temperaturda və deemulqator sərfində, həddindən artıq çətinləşdirir. Bu çür neft emulsiyaları, istər Azərbaycanda və istərsə do \;. . «ılqalə -kimyəvi reagentlə işlədildikdən və qızdırıldıqdan sonra çökdüriilür və proses dəfələrlə təkrar olunduqdan sonra mədən neftinə qarışdırılıı. ( ökdiirücü aparatda əmələ gəlmiş çətin parçalanan və lƏikiı-uıöv) mc niki qarışığı olan çöküntü sentrafuqda işlənilir, maye fazası ayrılır, qatı qalıq xüsu i sobalarda yandırılır. «Anbar» neftinin elektrohidrator aparatında işlənilınəsinin orta optimal texnoloji parametrləri: məhsuldarlığı -0.02 m’/s; qızdırılma temperaturu -120 .V; reagentin xüsusi sərfi -50-120 q/t və elektrik sahəsinin xüsusi gəıgiıılyi 4,105 V/m -dir. Beləliklə, neftin hazırlanmasına çoxpilləli texnoloji proses kimi baxmaq lazımdır. Həmin proseslərə: boru kəmərlərində neft cmulsiyasımn parçalanması \e ya möhkəm neft cmulsiyasımn əmələ gəlməsinin qarşısının alınması, neftin ilkin susıızlaşdırılıjıası və ayrılan suyun mümkün qədər bilavasitə yataqda istifadə edilməsi və nəhayət, neftin mərkəzi neft yığım məntəqəsində hazırlanması \ə başqa proseslər aiddir. Hazırda Azərbaycanın dəniz vo quru ııcft və qazçıxarma idarələrində istehsal olunan neft əsasən termokimyovi üsulla hazırlanır və TŞAZ-0136002-29-24-2002 sənədinin tələblərinə uyğun olaraq MNK İB-yə təhvil verilir. Dəniz neft və qazçıxarma idarələrində neftin hazırlanması və təhvili Dənizncftqazlayiho İnstitutu tərəfindən işlənilmiş texnoloji reqlament üzrə aparılır. Quruda neft və qazçıxarma idarələrində və MM-lərdə isə neftin hazırlanması vo təhvili AzNSfiTLİ İnstitutu tərəfindən işlənmiş texnoloji reqlament üzrə aparılır. Qeyd etmək lazımdır ki, neft və qazçıxarma idarələrində neftin hazırlanması qurğuları əsasən qızdırıcılardan. çökdürücülərdon, dozator qurğularından, texnoloji boru kəmərlərindən, xammal vo əmtəə nefti çənlərindən ibarətdir. Neftin hazırlanması qurğusunda müasir tələblərə cavab verən avadanlıqlar isə (duzsuzlaşdırıcı qurğu, deemulsator, damcı əmələ gətirən, su təmizləyici qurğu və s.) hələlik yoxdur. Ona görə də. neftin hazırlanmasının səmərəliliyini artırmaq üçün neft, qaz və suyun yığılması və hazırlanması sistemlərinin təkmilləşdirilməsi və neftin duzsuzlaşdarılması və stabilləşdirilməsi istiqamətində müəyyən işlər aparmaq lazımdır. Qeyd etmok lazımdır ki. bozi idaro və müəssisələrdə ııettin hazırlanması zamanı aşağıdakı nöqsanlara yol verilir: Qızdırıcının çıxışında «cib» vo tcrmometr olmadığı üçün neft emulsiyasmııı qızdırılma temperaturunu dəqiq bilmək olmur; Mədən neft yığım məııtəqəsindəki neft çənlərində neftin çökdiirülməməsi və sərbəst sudan təmizlənməməsi neftin hazırlanması rejiminə mənfi təsir göstərir, neftlə qızdırıcıya daxil olan sərbəst suyun da qızdırılmasıııa və vurulmasına reagcntin. istilik və elektrik enerjilərinin artıq sərfinə səbəb olur; \) Neft çənləri uzun müddət təmizlənmədiyi üçün çöküntülərin səviyyəsi xeyli artır ki, bu da neftin ölçülməsini və uçotunu çətinləşdirir, həmçinin neft çənlərinin istifadə əmsalını aşağı salır; q) Neft çəninin aşağı hissəsindən neft cmulsiyası nasosla qızdırıcıya vurulur, orada qızdırılaraq neft çəninin yuxarı hissəsindən neftin səviyyəsinə səpələnir. Bu da neftin fasiləsiz olaraq çirklənməsinə, çökdiirülməsinin çətinləşməyinə, deemulqatorıın və yanaçaq qazının artıq sərfinə səbəb olur; d) Nefti hazırlamaq üçün xaricdən alınıb gətirilən deemıılqatoı lar çox baha başa gəlir və onların gətirilməsi çətinləşir. Ona görə də. yerli \ə nisbətən ııçıız başa kələn reagentləıin aşkar edilməsinə vo tətbiqinə geniş yer verilıı idir. Neftin hazırlanmasının texniki iqtisadi səmərəsi əsasən təhvil \erilən ııettin keyfiyyətinin yaxşılaşmasından, neft emıılsiyasımn qızdırılmasıııa yanacağın \o deemulqatorıın sərllərinin azalmasından asılıdır. DO - A:\SLIIJ qurğusunun tətbiqi ilə neftin deenmlsasiyusı. DQ-AzNSI TLİ qurğusu AzNSI TLİ İnstitutu tərəfindən işlənilmiş \o neliiıı demulsasiyasııım səmərəliliyini artırmaq üçündür [3.X. 39. 40. 41. 42. 43. 14 J. Məmin qurğuda termokimyovi işlənmiş və tozlandırılmış neft emıılsiyası axınları qaz mühitində göv dənin diametrlori üzrə bir-birinə qarşı yönəldilir. Deemulqatorla işlənmiş yüksək öziii 1 ük 1 ii və va «anbar» neftləri axınları tozlandırılmış halda qızmış buxar və ya qızmış maye mühitində bir-birinə qarşı yönəldilə bilər. Nəticədə həm stı danılalar) arasında, həm də su daınlaları ilə deemıılqatoı hissəcikləri arasında hidroıııexaniki zərbə qüvvəsi əmələ gəlir ki. həmin zərbə qüvvəsinin qiyməti su damlalarının qoruyucu örtüyünün möhkəmliyindən çox olarsa, onda həmin qoruyucu örtiik parçalanır və azad olmuş sıı daınlaları bir-biri ilə birləşərək iriləşirlər və rahat çökürlər. Bununla yanaşı tozlandırılmış maye \ə deemıılqatoı' axınları qaz mühitində bir-birlərinə qarşı yönəldikləri üçün, deemulqatorla su daınlaları arasında ideal görüşmə şəraiti yaranır. DQ-Az.NSLTLİ qurğusu, neftin yığılınası və hazırlanması sistemində, istər veııi tikilən və istərsə də istismar olunan neft hazırlanma qurğularında (NMQ) blok- komplekt şəklində tətbiq oluna bilər. DQ-AzNSETLİ qurğusu tərkibində suyun miqdarı 40%-ə, xlorid duzlarının miqdarı 90000 mq/1 vo mexaniki qarışıqların miqdarı iso 0,5%-o qədor olan neftləri dccmulsasiya etmək üçiin tətbiq edilir. 5.7,8-eııtulsiyii, ronjıcnı v;t q:ı/ın yirij boruları; 6.‘>,l I -su. neft v;ı qazın (,'1x15. boruları; IO-v'ökdürficü seksiya; 12-tlamcıUınıaı; l3-s;ıviyy;ı tanzinılayici; 14-xidmal meydançası. DQ-AzNSETLİ qurğusu (şəkil 5.10) əsasən: texnoloji b'loWGni pilləkanla (nərdivanla) birlikdə xidmət meydançası 14, N(\ və avtomatlaşdırma sistemi 13 və dicər komplekt avadanlıqlardan ibarətdir. Qurğunun texnoloji bloku zavodda hazırlanmış şaquli silindrik qabdır və əsasən kütlə mübadiləsi 2 və koalessensiyaediçi 3 seksiyalardan ibarətdir. Texnoloji blokun gövdəsində müvafiq olaraq ııelt eınıılsiyasının 5, deemulqator məhlulunun 7 və qazın N daxil olması, həmçinin neftin 9 və suyun ö çıxması üçün borular, baxış və təmir üçün giriş-qapağı vardır. Gövdənin daxilində isə neftin sudan ayrılmasım yaxşılaşdırmaq üçün ayırıcı seksiya vardır. Kiitlo mübadiləsi seksiyasının vəzifəsi neft emulsiyası və deemulqator axınlarını seksiyanın dairəsinin (çevrəsinin) diametriəri üzrə bir-birinə qarşı qaz mühitində yönəltməkdir. Emulsiya və deemulqator axınlarını daxil etmək, tozlandırmaq və sürətlərini tənzimləmək üçün kütlə mübadiləsi seksiyasının çevrəsinin (dairəsinin) diametriəri üzrə ejektor formasında tozlandırıcılar 4 qoyulmuşdur. Tozlandırıctların diametriəri və sayı işlənilən neft emulsiyasmın həcmindən asılı olaraq seçilir. Seksiyada alınan artıq qaz isə damcı tutucudan 12 keçərək qaz borusu I I vasitəsilə qaz xəttinə daxil olur. Koalessensiyaediçi seksiya (sü/.ücii element) sərbəst hidrofil polietilen dənələrindən ibarət olub, kütlə mübadiləsi seksiyasından aşağıda qoyulmuş və mayenin səviyyəsində maye ilə birlikdə hərəkət edir, su damlalarını birləşdirir, iriləşmiş damlaların çökməsini sürətləndirir. Polietilen dənələrinin maye axını ilə getməsinin qarşısını almaq üçün həmin seksiyada metal tor qoyulmuşdur. NÖC və avtomatlaşdırılma sistemi qurğunun gövdəsində neft və suyun səviyyələrini, tozlandırıcılardan çıxan maye axınlarının sürətlərini, həmçinin kütlə mübadiləsi seksiyasında təzyiq və temperaturu tənzimləmək üçündür. Nərdivanla xidmət meydançası isə qurğunun təmiri və ona xidmət üçündür. Qurğunun texniki xarakteristikası: 0,035 (3000) 50-200 -0,6 10-12 -1,5 +293 -+333 -15-30 20-40 -5,0 -2,4 -20000 - Maksimum məhsuldarlığı, nrVsan ( nrVküıı) Deemulqatorun sərfi, q/t Qurğunun gövdəsində işçi təzyiq, M Pa , qədər Tozlandırıcıların sayı, əd. Tozlandırıcılara daxil olan maye və qaz axınının maksimum təzyiqi, M Pa qədər Neft emulsiyasının temperaturu, K Tozlandırıcılardan çıxan tozlandırılmış axınların sürəti, m/san Qurğudan çıxan neft emulsiyasının aqreqativ dayanaqlığının azalması, % Qabarit ölçüləri , m; hündürlüyü, az olmamaqla diametri, az olmamaqla kütləsi (boş), kq, çox olmamaqla Qurğunun iş prinsipi və neft emulsiyasının parçalanma mexanizmi aşağıdakı kimidir (şəkil 5.1 1). Xammal neft çənində 14 çökdürülmüş və sərbəst sudan təmizlənmiş neft emulsiyası qızdırıcıdan 16 keçərkən müəyyən edilmiş, temperatura qədər qızır və nasosla 15 DQ-AzNSETLİ qurğusunun tozlandırıcılarına 3 deemulqalor məhlulu isə qoldan I 1 çıxaraq dozator nasosu 12 ilə deemulqalor məhlulu tozlandırıcılarına 4 kimyəvi reagent bloku IX vasitəsilə vurulur. Texniki, kimyəvi və hidromexaniki təsirlərlə işlənilmiş neft emulsiyası kütləmübadiləsi 2 seksiyasının qaz mühitində ardıcıl üzən süzücü elementdən 5 və ilkin çökmə zonasından 12 keçir. Bu zaman su damlaları birləşərək iriləşir və sürətlə çökürlər. Bu onunla izah olununr ki, s ürik fi elemeni 5 süzmo vo arximed qiivvolorinin təsiri ilo irəliləmə - yırğalanma hərəkən - !ir ki. bu da su damlalarının birloşorok iriloşmosino va neltdon ayrılıb çökməsinə imkan verir, həmçinin süziicü element öz-özüno təmizlənir. Siizüçü elementin aşağı nəhayət vəziyyəti metal torla 9 məhdudlaşır, çünki torun yaçeykasının ölçüləri siiziiçü elementin dənələrinin ölçülərindən kiçikdir. Sudan, müəyyən dərəeədə. ayrılmış neft ilkin çökmə zonasına 12 daxil olur və burada neftin daha dərin susuzlaşmast prosesi gedir və sudan ayrılmış neft boru S vasitəsilə əmtəə nefti çəninə 20 daxil olur. Emulsiya və dcemulqator axınları qaz. ilə tozlandırılır. Həmin qaz qapa:. ' " mübadiləsi seksiyası 2. damçıtutucu 6. O '.z xətti 7. kompressor 17 \ə tozlandırıeılar 3. 4 və kütlə mübadiləsi seksiyası üzrə dövr edir. Kütlə mübadiləsi seksiyasında neftdən ayrılmış qaz isə kompressor 13 və •<özüii. qədər» təzyiq tənzimləvieisi 19 vasitəsilə işlədieiyə xönəldilir. DQ-AzNSETLİ qurğusunda lozlandıncılardan çıxan neft emıılsiyası vo dcemulqator məhııltı axınlarının sürətlərinin optimal qiymətlərini təyin elmək üçün təcrübə qurğusunda tədqiqatlar aparılmışdır. Çünki mave danılası ilə dcemulqator hissəciyi arasındakı hidrodinamiki zərbə qüvvəsinin qiyməti neft emıılsiyası ilə dcemulqator məhlulu axınlarının sürətlərindən asılıdır. Bir-birinə qaışı vöuəlmiş maye axınlarının sürətləri artdıqca emıılsiva və dcemulqator arasında mın-Iə gələn hidrodinamiki zərbə qüvvəsi də artır. Ogər su danılası ilə deemııiqaloı arasında əmələ gələn lıidrodinamiki zərbə qüvvəsinin qiyməti, mi danılası üzərindəki qoruyucu örtüyü u möhkəmliyindən çox olarsa, onda həınıın pərilə parçalanacaq . əks halda isə emulsiya parçalanmayacaqdır. Təcrübə qurğusu (şəkil 5.12) əsasən termostatdan I. istiiikdəyişdiricisindən 2. neft emıılsiyası üçün həcmdən 3, su hamamından 4, reduksiya klapanlı 7 nasosdan ss neftin təzyiqini ölçmək üçün manometrdən 8, iki tozlandırıcısı olan DQ- AzNSETLİ qurğusunun maketindən 9, deemulqator məhlulu üçün həcmdən 13, çökdürücüdən 10, nizamlayıcı ventillərdən 11. 12 və 14 ibarətdir. Tədqiqat üçün nisbətən zəif və möhkəm dayanaqlı süni neft emulsiyalarından istifadə edilmişdir. Tozlandırıcılardan çıxan tennokimyəvi işlənilmiş neft emulsisyası axınlarının sürətlərinin qiymətləri 5-35 m/san arasında qəbul edilmişdir. Neft emulsiyasının qızdırılma temperaturu isə bütün tədqiqatlar zamanı dəyişilməmişdir. Aparılmış tədqiqatların nəticələrinə görə neftdən ayrılan suyun miqdarı və neftin çökdüriilmə müddəti ilə tozlandırıcılardan çıxan maye Jşokıl 5.17.. Neftin dccnııdsasiya prosesinin somorolilıyinin mnvc axınının siir'utındon asılılığı I /oif möhkoınlikli Qıım adası NQÇİ-nin neft emulsiyası: 2 yiiksok ınöhkoınlikli O.C' öJmırm adına NQÇİ- niıı neft emulsiyası axınlarının sürətləri arasında asılılıq qurulmuşdur (şəkil 5.13). Həmin şəkildən aydın olur ki, tozlandırıcılardan çıxan emıılsiya və deemulqator axınının sürəti artdıqca neftdən ayrılan suyun miqdarı artır, neftin çökdüriilmə müddəti isə azalır. Həmin sürətin optimal qiyməti emulsiyanın möhkəmliyindən asılı olaraq 15-30 m/san arasında dəyişir. Tozlandırıcılardan çıxan maye axınının sürəli 13 — 14 m/san -a qədər olduqda emıılsiya ilə deemulqator arasındakı lıidrodina- miki zərbə qüvvəsinin qiyməti, su damlasının qoruyucu örtüyünün möhkəmliyindən az olduğu üçün həmin örtük parçalanmır. Tozlan- dırıcılardan çıxanmayc və deemulqator axınının sürəti 30 m/san -dən artıq olduqda isə daha mölıkkəm emıılsiya yaranır və onun parçalanması və çökməsi çətinləşir. Beləliklə DQ- AzNSHTLİ qurğusunun optimal iş rejimini təyin etmək üçün hər konkret neft emulsiyası üçün sınaq qurğusunda decmulqatorun xüsusi sərfi, neft emulsiyasının xarakteristikası, qızdırılma temperaturu və çökdüriilmə müddətindən əlavə əsas amil sayılan tozlandırıcılardan çıxan termokimyovi işlənilmiş maye axınlarının sürətlərinin qiymətinin təmin edilməsidir. Bu məqsədlə yuxanda qeyd olunmuş eksperiment qurğusunda (bax. şəkil 5.13) tədqiqat aparılmışdır. Tədqiq olunmuş neft emulsiyalarının xarakteristikaları çodvol 5.7-do verilıniişdir. Tədqiq olunmuş neft emulsiyalarııı xarakteristikaları
Yüklə 13,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||