Mühazirə kursu а з я р бай ж ан р е с публика

MÜHAZIRƏ 13

Termodinamikanın elementləri

1. 
   Termodinamikanın I qanunu. Termodinamikanın I qanunu istilik proseslərində enerjinin saxlanma qanununu ifadə edir. Bu qanuna görə qazın daxili enerjisinin dəyişməsi U qaza verilən istilik miqdarı Q ilə xarici qüvvələrin qaz üzərində gördükləri işin A cəminə bərabərdir:
   

U  Q  A
Əgər qaz xarici qüvvələrə qarşı iş görərsə
(13.1)
A^  A olduğunu

nəzərə alaraq (13.1) ifadəsini aşağıdakı kimi yazmaq olar:
Q  U  A^ (13.2)
Bu isə o deməkdir ki, qaza istilik miqdarı verdikdə onun bir hissəsi qazın daxili enerjisinin artmasına, qalan hissəsi isə xarici qüvvələrə qarşı görülən işə sərf olunur. Bu düsturlar termodinamikanın I qanununun riyazi ifadələridir.
Elementar termodinamik tarazlı proses üçün termodinamikanın I qanunu aşağıdakı kimi yazılır:
Q  dU  A . (13.2)

Burada
Q 
sistemin aldığı elementar istilik miqdarı,

dU 
onun daxili enerjisinin dəyişməsi,
A 
isə gördüyü

elementar işdir.
İstilik miqdarı və iş hal funksiyaları olmadığı üçün onların

elementar qiymətləri Q
və A
ilə işarə olunur. Bu qiymətlər

həmin kəmiyyətlərin dəyişməsi deyildir. Daxili enerji hal funksiyası olduğundan dU onun dəyişməsini, tam diferensial olduğunu göstərir.
Termodinamikanın I qanununun riyazi ifadələrindən görünür ki, dairəvi prosesdə, yəni sistem yenidən əvvəlki halına qayıtdıqda onun daxili enerjisinin dəyişməsi sıfıra bərabər

olduğundan
Q  A
olur: dairəvi prosesdə sistemə verilən