Deməli, nağd pullarm almması zamanı müştəri pul çekini əmə- liyyatçıya təqdim edir və əməliyyatçı
müvafiq yoxlamadan və rəsmiləş- dirmədən sonra Çekin məbləğini məsrəf üzrə
kassa dərgisinə daxil
edir və pulu alan şəxsə kassaya təqdim etmək üçün pul çekindən nəzarət markasım verir. Kassa
əməkdaşı çekin rekvizitlərini yoxlayır, nəzarət markasınm nömrəsini çekin nömrələri ilə müqayisə
edir və pulları müştəriyə verir.
Əməliyyat gününün sonunda kassa əməkdaşı hesabat altmda alı- nan məbləği kassa müdirindən
alman və məsrəf sənədlərində işarə olu- nan məbləğlər və pullarm faktiki qalığı
ilə müqayisə edir və
təqdim olu- nan pullarm məbləği və hesabat altmda alınan məbləğ haqqmda arayışı tərtib edərək onu
imzalayır və burada əksini tapan kassa dövriyyəsində- ki məbləği əməliyyatçılarm kassa
dərgilərindəki qeydlər ilə müqayisə edir. Müqayisə kassa əməkdaşmm kassa dərgisindəki imzası,
əməliyyat- çınm isə arayışdakı imzası ilə təsdiq olunur.
Kassa əməkdaşı nağd pullarm qalığım və məsrəfə dair kassa sənəd- ləri, hesabat arayışım qəbz
altmda qəbul olunan və təqdim olunan pul- larm (dəyərlərin) qeydiyyatı kitabmda kassa müdirinə
təhvil verir. Gəlir və məsrəf əməliyyatlarmm bir kassa əməkdaşı tərəfmdən yerinə
yetiril- məsi
zamanı kassada dövriyyədə olan məbləğ haqqında vasitəçi arayış tərtib olunur.
Bankda mühasibat uçotunun aparılması qaydası məsrəflər üzrə kassa əməliyyatlarmm təşkilinin
növbəti imkanları istisna etmələrini nə- zərdə tutur:
•
bəyan edilən nümunələrə və bu müştəriyə məxsus olmayan ki- tabçadan silinən çeklərə
uyğun olmayan imzalı və möhürlü çeklərin, yanlış şəkildə tərtib olunan sənədlərin ödənilməsi;
•
müvafıq əməliyyatçılardan və bank nəzarətçilərindən yan keçə- rək çeklərin və digər məsrəf
sənədləri üzrə kassaya köçürmələr;
kassa sənədlərinə və dərgilərinə əsassız düzəlişlərin və qeydlərin daxil edilməsi.
.5
ĠNKASSASĠYANIN VƏ NAĞD PULLARIN TƏDARÜKÜNÜN TƏġKĠLĠ
Nağd pullarm və digər dəyərlərin inkasassiyası və tədarükü kredit təşkilatı tərəfindən və ya bu
əməliyyatlarm həyata keçirilməsi ilə bağlı Milli Bankm lisenziyasma malik ixtisaslaşdırılmış
inkasassiya xidmətləri tərəfmdən müqavilə əsasları ilə həyata keçirilə bilər.
Ġtıkassasiya – nağd pul və digər qiymətlilərin olduğu yerdən təyinat yerinə daĢınması.
Bankm inkassasiya bölməsinin rəhbəri dəyərlərin tədarükünün təşkilinə görə, daşman dəyərlərin
qorunmasmı və inkasatorlar briqada- smın təhlükəsizliyini təmin edən şəraitin yaradılmasma görə
məsuliyyət daşıyır.
İnkasatorlarm hər briqadirinə dəyərlərin qəbuluna və
tədarükünə dair etibarnamə, möhür, iştirak
kartları, boş çantalar verilir.
Kommersiya bankı kassa şəbəkəsindən kənarda fıliallarm və əmə- liyyat kassalarınm nağd pullar ilə
möhkəmləndirilməsini onlarm sifarişi əsasmda həyata keçirir. İnkasatorlar vasitəsilə göndərilən nağd
pullar və digər dəyərlər ilə bağlı olaraq bankm kassa rəisinin imzası və möhürü ilə təsdiq olunan və
üç nüsxədə tərtib olunan ayrıca siyahılar tərtib olunur.
Siyahmm
birinci nüsxəsi onu alan şəxsə göndərilir,
ikinci nüsxə onu göndərən bankda qalır,
üçüncü
nüsxə isə tapşırığın yerinə yetirilməsindən sonra inkasasiya şöbəsinə ötürülür.
Daha sonra nağd
pullar və dig- ər dəyərlər çantalara qablaşdırılır və kassa müdirinin nəzarəti altmda möhürlənir.
Pullarm və qiymətlilərin qəbulu zamanı inkasatorlarm baş briqadalan məsrəflər orderində və
siyahmm ikinci nüsxəsində imza atır.Müştərilərin mədaxilinin inkasassiyası bağlanan müqavilələr
əsa- smda həyata keçirilir. İnkassasiyanm şöbəsində müştərilər ilə işləmək üçün inkasatorlar
tərəfmdən xidmət görən təşkilatlarm siyahısı tutulur.
İnkasassiya ilə bağlı müqavilə imzalayan hər bir təşkilata mədaxi- linin məbləğindən asılı olaraq sıra
nömrəli inkassator çantaları verilir və bundan sonra mədaxil inkasatorlara təhvil verilir. Onlar
qablaşdırma- nm bütövlüyünü, təşkilatm nömrəsindən və müxtəsər admdan və
ya onun şirkət
nişanmdan ibarət olan plombirlərin dəqiq yerlərini yoxlayır, müşayətedici cədvəllərə imza atır və
inkassator möhürü vururlar.
İnkasso olunan təşkilatm kassaçısı inkasatorlar tərəfmdən təhvil verilən hər bir çantaya nağd pullar
ilə üç nüsxədən ibarət müşayət arayışı çıxarır.
Birinci nüsxə mədaxil ilə birlikdə çantaya qoyulur və
o pulla- rm kassa müdirinə sərf olunması üçün əsas kimi xidmət göstərir.
KitabYurdu.az
214
Ġkinci nüsxə çantanın ötürülməsi zamanı inkasatorun əlinə verilir. Pulların yenidən sayılmasmdan
sonra və pullarm müştərinin hesabma köçürülməsindən sonra bu nüsxə
qəbul olunan məbləğin təsdiq
olunması məqsədilə ona göndərilir.
Çantanm qəbulu zamanı
äçüncü nüsxə kassaçmm qəbzi ilə birlikdə inkasso olunmuş təşkilatda qalır.
Mədaxil ilə birlikdə çantanm almması zamanı bank inkassatoru fotoşəkilli şəxsiyyət vəsiqəsini,
etibarnaməni, eləcə də bu təşkilatdan mədaxilin toplanmasma dair iştirak kartmı təqdim edir və eyni
zamanda boş çantaları qaytarır. İnkasatorların briqadiri mədaxilli çantalarmı. onlara dair fakturaları
və iştirak kartlarım bütün briqadamn iştirakı ilə bankm
axĢam kassasına təhvil verir.
İnkasatorlar tərəfindən axşam kassasma nağd pullar və ya digər dəyərlər (plombirin şübhə
doğurması, plombirin vişdən (ipdən) ayrılma- sı, çantanm və ya kilidin zədələnməsi və.s)
ilə birlikdə
qüsurlu çantaların təqdimatı zamanı, fakturada rəqəmlər və ya hərflər ilə təsvir olunan məbləğlərin
uyğunsuzluğu zamanı, eləcə də fakturada və iştirak kartmda işarə olunan məbləğlərin fərqlənməsi
zamanı kassa əməkdaşı əməliyyat- çılarm və bu cür çantaları təqdim edən inkasatorlarm iştirakı
nəticəsində onları açır və bu çantada yerləşən pulları və dəyərləri yenidən sayır.
Axşam kassası tərəfindən qəbul olunan içində nağd pullar olan çantalarm və boş çantalarm ümumi
sayı ilə bağlı arayış tərtib olunur. Kredit təşkilatma tədarük olunan və içində
nağd pullar və digər
dəyərlə- rin yerləşdiyi çantalar isə axşam kassasmm bağlanmasmdan sonra və ya onun yoxluğu
zamam xüsusi olaraq ayrılan
seyflardə qorunur.
Növbəti günün səhəri kassa əməkdaşları və əməliyyatçılar içində nağd pullar və digər dəyərlər olan
çantaları və onlara dair fakturaları
yeniddnsayma kassasına təhvil verirlər.
Pullarm yenidən hesablanmasmdan sonra və hər bir əməkdaş üzrə nağd pullarm məbləğinin təyin
olunmasmdan sonra nəzarət cədvəllərin- də müşayətedici cədvəllər və çantalaralara
dair fakturalar
kassa müdiri- nə verilir. Çantalara dair fakturalar mədaxilin yenidən hesablanması nəticələrinin
mədaxil üzrə kassa jurnalında qeyd olunması və qəbul olu- nan məbləğlərin müştərilərin müvafıq
hesablarma köçürülməsi üçün əməliyyatçılara göndərilir.
KitabYurdu.az
215