Mühazirələr Orta Ixtisas Təhsil müəssisələrində fənnin tədrisi üçün nəzərdə tutulub

Tərif. P  A  A olduqda P, A, cütünə A çoxluğunun elementləri arasındakı

münasibətə Binar münasibət deyilir.

A çoxluğunun x və y elementləri ( ) arasında binar münasibəti ilə işarə edilir.

Misallara baxaq.

Tutaq ki, A ^{{ }} çoxluğunda ( ∶y) münasibəti verilmişdir . Binar münasibəti ödəyən cütləri yazaq:

P = ^{{( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )} ( )^} olar.

Verilmiş A çoxluğunun elementləri arasında binar münasibətini əyani təsəvvür etmək üçün bu çoxluğun elementlərini nöqtələrlə göstəririk, sonra isə bu nöqtələrdən münasibətini ödəyən (x,y) cütlərini seçirik və x-də y-ə doğru oxlar keçiririk. Alınan

çertyoj münasibətinin qrafı, çoxluğun elementlərini göstərən nöqtələr isə qrafın təpələri adlanır.

Misal. B ^{{ }}  x  y münasibətinin qrafını quraq.

^{{( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )} ( )^}

Şərh etdiyimiz qaydaya əsasən müstəvi üzərində 5 sayda nöqtələr götürək və istiqamət böyük ədəddən kiçik ədədə doğru olmaqla şərtini ödəyən cütləri istiqamətli xətlərlə birləşdirək Alınan fiqur münasibətin tələb olunan qrafı olur.

4

6
8
2
12

Başqa misala baxaq.

B ^{{ }} çoxluğunda ( ∶y) münasibəti verilmişdir . Bu münasibətin qrafını quraq. Əvvəlcə münasibətini ödəyən cütlər çoxluğunuyazaq:

^{{( ) ( ) ( ) ( ) ( )} ( )^}
5




Nöqtələri oxla elə birləşdirmək lazımdır ki, onun çıxdığı nöqtəyə uyğun ədəd, onun daxil olduğu nöqtəyə uyğun ədədin böləni olsun. Başlanğıc və uc nöqtələri üst-üstə düşən

oxlar ilgək adlanır. Qrafın təpə nöqtələrində əmələ gələn ilgəklər onun göstərir ki, hər bir ədəd özü-özünün bölənidir.

Beləliklə, çoxluqların elementləri arasındakı münasibətləri aşağıdakı üsullarla vermək olar:

1. 
   Çoxluqların elementləri arasında münasibətinə malik olan bütün cütləri sadalamaq
   

üsulu. Məsələn, A=^{{ } { }} çoxluqlarının elementləri arasında  x  y

münasibətini göstərək.

^{{( ) ( )} ( )^}

2. 
   Cədvəl vasitəsilə ifadə etmək üsulu.
   

A B	4	6
3
5

Xətlənmiş damalar

 x  y münasibətini ifadə edir.

3. 
   Qraf vasitəsilə göstərmək üsulu.
   

 x  y