“Mülkü müdafiə” fənni üzrə kollokvium suallarının cavabları Fövqəladə hal və onun növləri

-sülh və müharibə dövrlərində admların həyatı, sağlamlığı üçün təhlükə yarandığı 

barədə  və  belə  şəraitdə  davranış  qaydaları  haqqında  əhalinin  vaxtında  xəbərdar 

edilməsi  və  belə  şəraitdə  davranış  qaydaları  haqqında  əhalinin  vaxtında  xəbərdar 

edilməsi; 

-fövqəladə  halların  nəticələri  aradan  qaldırılarkən  qəza-xilasetmə  və  digər 

təxirəsalınmaz işlərin təşkili və yerinə yetirilməsi; 

-FHN-nin  orqanlarının  rəhbər  heyətinin,  idarəetmə  orqanları  və  qüvvələrinin 

fövqəladə  hallarda  mühafizəyə  və  fəaliyyət  üsullarının  əhaliyə  öyrədilməsinin 

təşkili; 

-sülh  və  müharibə  dövrlərindəki  fövqəladə  hallarda  təsərrüfat  sahələrinin, 

müəssisələrinin,  idarə  və  təşkilatların  sabit  fəaliyyətinin  təmin  olunmasına 

yönəldilmiş tədbirlərin, xüsusən də mülki müdafiənin mühəndis -texniki  və digər 

tədbirlərin hazırlanmasında, həyata keçirilməsində iştirak etməkdir. 

Sadalanmış vəzifələrin hamısı vacibdir və kompleks həll edilməlidir. 

 

3.4.  Sülh  mənşəli  Föqəladə  hallarda  fəaliyyət  göstərən  Dövlət  sistemi  və 

vəzifələri. 

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1992-ci il 30 aprel tarixli 239 saylı 

qərarı  ilə  “  Fövqəladə  halların qarşısının alınması  və  belə hallarda  fəaliyyət  üzrə 

Azərbaycan  Dövlət  Sistemi”  yaradılmış,  onun  tərkibini,  vəzifələrini,  fəaliyyət 

qaydalarını müəyyən edən Əsasnamə və digər normativ sənədlər təsdiq edilmişdir. 

Bu  sistem  ərazi  üzrə  Respublikanın  bütün  şəhər,  rayon  və  digər  yaşayış   

məntəqələrini;  təsərrüfat  sahələri  üzrə  isə  bütün  nazirlikləri,  dövlət  komitələrini, 

baş idarələri və hər cür iqtisadiyyat obyektlərini əhatə edir. 

Səlahiyyət dairələrinin vəvifələri bunlardır: 

-ətraf  mühitdə  və  təhlükə  potensiallı  obyektlərdə  müşahidə  və  nəzarəti  təşkil 

etmək; 

-yarana biləcək vəziyyəti proqnozlaşdırmaq  və qiymətləndirmək;   

-fövqəladə hadisələrın qarşısını almaq  üçün profilaktik tədbirlər görmək;   

-fövqəladə halların qarşısını almaq və nəticələrini zəiflətmək məqsədilə profilaktik 

tədbirləri  görmək,  xilasetmə  işləri  aparmaq  üçün  qüvvələr  hazırlamaq,  zərər 

çəkmiş əhaliyə  yardım üçün  lazımı maddi-texniki  vəsait ehtiyatları yaratmaq; 

-fövqəladə  hallar  barədə  xəbər  və  məlumatların  bütün  əhaliyə  vaxtında 

çatdırilmasını təmin etmək; 

-fövqəladə  hadisələrin  aradan  qaldırılması  işini  təşkil  etmək  və  ona  rəhbərlik  

etmək. 

Qeyd  etmək  lzımdır  ki,  fövqəladə  komissiyalar  daimi  fəaliyyət  göstərən 

komissiyalardır; onlar həmişə hazır olmalı, lazım gəldikdə dərhal fəaliyyəti təşkil 

etməlidirlər. 

 

3.5. Mülki Müdafiə xidmətləri, qüvvələri, onların təyinatı və yaradılması.   

Mülki  müdafiə  qüvvələri  mülki  müdafiənin  qoşun  hissələrindən,  ştatlı  qəza- 

xilasetmə  dəstələrindən,  hərbiləşməmiş  mülki  müdafiə  dəstələrindən,  həmçinin 

nazirliklərin,  baş  idarələrin  və  icra  hakimiyyəti  başçılarının  tabeliyində  qalmaqla 

xüsusi  mülki  müdafiənin  vəzifələrinin  yerinə  yrtirilməsinə  cəlb  olunan  müxtəlif 

dəstələrdən, təşkilatlardan və idarələrdən ibarətdir.  

---

Mülki müdafiə qüvvələri FH-in nəticələrini aradan  qaldırarkən QX və DTİ yerinə 

yetirmək, bu işləri təmin etmək, eləcə də mülki müdafiə üzrə başqa vəzifələri icra 

etmək üçündür. Mülki müdafiə qüvvələrinin əsasını hərbiləşməmiş dəstələr təşkil 

edir. Bunlar sülh və müharibə vaxtı yerinə yetiriləsi tədbirlərdə iştirak edən mülki 

müdafiə qüvvələrinin sayca ən böyük hissələridir.  

Xatırladaq  ki,  mülki  müdafiə  dəstələri  ərazi  –istehsalat  prinsipi  üzrə  Naxçıvan 

Muxtar  Rspublikasında,  rayonlarda,  şəhərlərdə,  obyektlərdə  və  yaşayış 

məntəqələrində yaradılır. 

Mülki müdafiə dəstələri tabeliyinə və məqsədinə görə aşağıdakı növlərə bölünür: 

Tabeliyinə görə - ərazi dəstələri və obyekt mülki müdafiə dəstələri. 

Yerinə  yetirdikləri  vəzifələrə  görə  -  obyektlərdə  ümumi  məqsədli  mülki  müdafiə 

dəstələri,  xidmət  dəstələrin  (xüsusi  məqsədli  dəstələr),  kimyəvi  təhlükəli 

obyektlərdə isə ixtisaslaşdırılmış dəstələr yaradılır.  

Ümumi  məqsədli  dəstələr  zədələnmə  ocağında  xilasetmə  işləri  aparmaq,  təbii 

fəlakətlərin  və  istehsalat  qəzalarının  nəticələrini  aradan  qaldırmaq  üçün  nəzərdə 

tutulur. 

Mülki müdafiə xidmət dəstələri – xüsusi təyinatlı dəstələr kəşfiyyat, tibbi yardım, 

yanğınsöndürmə,  rabitə,  dozimetrik  və  kimyəvi  nəzarət  və  s.  xidmət  dəstələri 

sayılır. 

 

 

4.1.Sülh dövründəki Fövqəladə Hallar və Dövlət sisteminin  müxtəlif rejimdə 

iş fəaliyyəti. 

Hər  cür  təbii  fəlakət  və  istehsalat  qəzası  nəticəsində  yaranan  vəziyyətə  sülh 

dövründəki fövqəladə hallar deyilir. Belə hallarda əhalinin normal həyat fəaliyyəti 

pozulur,  onların  nəticələri  isə  adamlara,  ətraf  mühitə  və  təsərrüfat  obyektlərinə 

ciddi zərər yetirə bilər. Yaranan vəziyyətdən asılı olaraq Dövlət fəaliyyət sistemi 

müvafiq  daimi  Fövqəladə  Hallar  Nazirinin  qərarı  əsasında  üç  müxtəlif  rejimdə 

işləyə bilər: 

Birinci  rejim-  gündəlik  fəaliyyət  Respublikanın  ərazisində,  o  cümlədən  də 

rayonda (obyektdə) sənaye–istehsalat fəaliyyəti, radiasiya-kimyəvi şərait, həmçinin 

seysmik,  hidrometroloji,  sanitar–epidemik  vəziyyət  normal  olan  hallarda.  Bu 

zaman rayonlarda, obyektlərdə planlı surətdə ətraf mühitə potensiallı obyektlərdə 

daimi  müşahidə  aparılır,  ehtimal  edilə  bilən  fövqəladə  halların  qarşısını  almaq, 

əhaliyə müvafiq proqramlar əsasında mühafizə və s. digər hazırlıq işləri görülür; 

İkinci  rejim-  yüksək  hazırlıq  rejimidir,  bu  rejimə  fövqəladə  hallar  baş  verəcəyi 

barədə  proqnoz  alınarkən,  normal  istehsal  fəaliyyəti,  radiasiya,  kimyəvi  şərait, 

epidemik vəziyyət və s. pisləşərkən keçilir. 

Üçüncü  rejim  –  sistem  bu  rejimə  fövqəladə  hallar  baş  verərkən  və  onların 

nəticələri aradan qaldırılarkən FHN-nin müvafiq orqanları və daimi komissiyasının 

qərarı ilə keçirilir. Bu zaman: 

-əhalinin mühafizəsi təşkil edilir; 

-qüvvə və vasitələr fəlakət yerlərinə gətirilir və xilasetmə işlərinə cəlb edilir; 

-baş vermiş fəlakətlərin nəticələri aradan qaldırılır; 

-ətraf mühitdə şəraitin dəyişməsinə daimi və ciddi nəzarət qoyulur. 

 

---