Mundarija kirish. I bob. Zamburug’larning umumiy tavsifi

Oq qo’ziqorin. Bu qo’ziqorinlar juda mazali, yangi qo'ziqorinlarning rangi oq bo’ladi. Eski qo’ziqorinlar sariq rangga kirib qolgan bo’ladi.
Sharqiy Yevropa mamlakatlarida yeyiladigan qo'ziqorin ta'mi jihatidan eng yaxshi qo'ziqorinlardan biri hisoblanadi. Odamlar orasida u "qo'ziqorin shohi" deb ataladi. Qo'ziqorinlarni quritganda qorong'u joyda qurutish kerak. Shunda undan badbo’y hid kelib qolmaydi. Qo'ziqorin kukunlari (quritilgan) holda ishlatiladi. Italiyada yog ', ziravorlar, limon sharbati va parmesan pishlog'i bilan aralashtirilgan holda salatlarga ishlatiladi. Tarkibi jihatdan oq qo'ziqorin boshqa qo'ziqorinlardan deyarli farq qilmaydi. Ba'zi turlari esa o’zining tarkibida kaliy va fosforni ko’proq miqdorda to’playdi. Qo'ziqorinning oziqaviy qiymati shundaki ta'mga qo'shimcha ravishda oshqozon shirasining sekretsiyasini rag'batlantirish qobiliyatiga ega. Har xil qo'ziqorinlarning (oq boletus, dubovik, chanterelle) kabilarning xususiyatlarini o'rganish orqali bu oq qo'ziqorinlar (go'shtdan ham yaxshiroq) oshqozonning eng yaxshi stimulyatori ekanligi aniqlandi.
XX asrning boshida qo'ziqorin oqsillari ovqat hazm qilish uchun juda qiyin bo'lganligi tadqiqotlarda ko'rsatilgan edi. Chunki u oshqozon fermenti bilan ta’sirlashmaydigan xitinli devorlarga ega edi.

+
Mikoriza bu - o'simliklar ildizi bilan zamburug’ mitseliysining kombinatsiyasi hisoblanadi. Zamburug’larning gifalari va o'simliklarning ildizlari bir-biri bilan chambarchas bog'langan holda ishlaydi.

Mikorizaning ta'sirini yaxshiroq tushunish uchun uning turlarini yaxshi bilish kerak. Mikorizaning uchta turi mavjud: ektotrofik, endotrofik va ektoendotrofik. Uning birinchi turida zamburug’ mitseliysi bilan o’simlik ildizlarining tashqi yoki sirt yuzasi zich qoplangan bo’ladi. Ektotrofik mikoriza asosan o’rmonlardagi qayin, eman va ninabargli daraxtlarda uchraydi. Ikkinchi turida esa zamburug’ mitseliysi ildizning ichki to'qimalariga kirib borishi bilan ajralib turadi. Endotrofik mikoriza ko’pincha o’t o’simliklarda uchraydi. Ammo uning simbioz hayot kechirishdagi roli haqida ma’lumotlar yetarli emas. Uchinchi turida aralash holatda uchraydi.Bunday hamkorlik deyarli barcha o'simliklar uchun xos bo’lib, o'tlarda, daraxtlarda, butalarda uchraydi.