Munosabatlar Reja: Munosabat tushunchasi



Yüklə 15,39 Kb.
səhifə2/3
tarix24.12.2023
ölçüsü15,39 Kb.
#160676
1   2   3
Munosabatlar Reja Munosabat tushunchasi. Munosabatlarning beril-www.fayllar.org

X

x X Dekart ko`paytmasining qism to`plamlaridan iborat.

to‘plamdagi munosabatni ko‘rgazmali tasvirlash uchun nuqtalar strelkalar yordamida
tutashtiriladi va chizma hosil qilinadi. Bunday chizma graf deb ataladi. Masalan,


X={3,4,5,6,8} to‘plamda qaralgan R, S va munosabatlarning graflarini 1-, 2-, 3-chizmada
tasvirlaymiz.
.

X

X

Q






X={2,4,6,8,12} to‘plamda P: soni sonining bo‘luvchisi” degan munosabatni qaraymiz
va grafini chizamiz. to‘plam elementlarini nuqtalar bilan tasvirlab, dan ga strelkalar
chiqaramiz. Masalan, 2 dan 4 ga strelka chiqaramiz, chunki 2 soni 4 ning bo‘luvchisi. Lekin
har bir son o‘zi o‘zining bo‘luvchisi. Shuning uchun har bir nuqtadan chiqqan strelka yana
o‘ziga qaytadi. Grafda boshi va oxiri ustma-ust tushgan strelkalar sirtmoqlar deyiladi
(4-chizma).




to‘plam to‘g‘ri chiziqlar to‘plamidan iborat bo‘lsin. Bu to‘plamda parallellik
munosabatini qaraymiz (5-chizma). Ko‘rinib turibdiki, a ∕ ∕ b, c ∕ ∕ e, b ∕ ∕ a, e ∕ ∕ c, a ∕ ∕ a, b ∕ ∕ b,


c ∕ ∕ c, e ∕ ∕ e, d ∕ ∕ d. Bu munosabatning grafini G={(a,b), (b,a), (c,e), (e,c), (a,a), (b,b), (c,c),

(e,e), (d,d)} to‘plamdan iboratUning grafi 6-chizmadagidek bo‘ladi.





2. Munosabatlarning berilish usullari.

to‘plam elementlari orasidagi munosabat

X

x X
Dekart ko‘paytmaning har qanday
qism to‘plami, ya’ni elementlari tartiblangan juftliklar to‘plami bo‘lganligi uchun
munosabatlarning berilish usullari to‘plamlarning berilish usullari bilan bir xil bo‘ladi.
1. to‘plamdan olingan va shu munosabat bilan bog‘langan barcha elementlar
juftliklarini sanab ko‘rsatish bilan berish mumkin. Masalan, X={4,5,6,8} to‘plamdagi biror
munosabatni quyidagi juftliklar to‘plamini yechish bilan berish mumkin: {(5,4), (6,5)}. Shu
munosabatning o‘zini yana graflar bilan berish mumkin.


2. Ko‘pincha to‘plamdagi munosabat shu munosabatda bo‘lgan


barcha elementlar juftliklarining xarakteristik xossasini ko‘rsatish bilan
beriladi. Masalan, “soni sonidan katta”, “soni sonidan 10 marta
kichik” va h.k. Sonlar uchun “katta” munosabati x>y, x soni sonidan 10
marta
kichik

munosabati



y=10x
ko‘rinishda,
parallellik
va
perpendikulyarlik munosabatlari x ∕ ∕ y, x


ko‘rinishda yoziladi.
Boshlang‘ich
matematikada
katta

e’tibor
sonlar

orasidagi
munosabatlarga qaratiladi. Ular turlicha beriladi: qisqa shaklga ega
(“katta”, “…marta katta”, “…ta kam”) bo‘lgan ikki o‘zgaruvchili jumlalar
yordamida beriladi.







Yüklə 15,39 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə