Musobaqa sharoitida yosh futbolchilarning texnik tayyorgarligini o‘rgatish

II. MUSOBAQA SHAROITIDA YOSH FUTBOLCHILARNING TEXNIK TAYYORGARLIGINI O‘RGATISH USLUBIYATI
2.1. Musobaqa sharoitida yosh futbolchilarning texnik tayyorgarligini o‘rgatish mezonlari
Musobaqa sharoitida yosh futbolchilarning texnik tayyorgarligini o‘rgatish mezonlarini ishlab chiqishda bir qator omillarni inobatga olish kerak bo‘ladi. Jumladan:

• 
  chuqur tibbiy kuzatuv ko‘rsatkichlar bo‘yicha sog‘liq;
  
• 
  tupga egalik qilish texnikasi, taktik fikrlash, yuqori darajadagi maxsus sifatlarga qobiyat, layoqat, iste’dod va iqtidorning mavjudligi;
  
• 
  kelgusida maxoratning ma’romlashgan o‘sishi va yosh terma jamoasigacha sport natijalariga erishishga poydevor bo‘luvchi ochiq va yashirin fiziologik, jismoniy va ruhiy zahiralarning mavjudligi;
  
• 
  intizomlilik, maqsadga intiluvchi, mustaqil, mehnatsevarlik, qat’iyatli, vatanparvarlik, jamoa manfaatiga bo‘ysunishni bilish, mashg‘ulot va musobaqalarda psixologik va jismoniy yuklamalarga bardoshlilik kabi shaxsiy sifatlar va xarakter xususiyatlari;
  
• 
  maydonda egallagan o‘yin ampluasiga muvofiq maxoratning yuksak texnik-taktik ko‘rsatkichlari;
  
• 
  jismoniy va texnik tayyorgarlik bo‘yicha test sinovlarining yuqori ko‘rsatkichlari;
  
• 
  pasport va biologik rivojlanishga muvofiq bo‘y-vazn ko‘rsatkichlari.
  

Texnik usullar – bu futbol o‘yinini vujudga keltirish vositasi demak. yuksak sport natijalariga erishish ko‘p jihatdan futbolchining ana shu xilma-xil vositalarni qanchalik to‘liq bilishiga, raqib jamoa o‘yinchilari qarshilik ko‘rsatayotgan, ko‘pincha esa charchoq orta borayotgan sharoitda o‘yin faoliyatidagi turli holatlarda ularni qanchalik mohirlik bilan, samarali qo‘llay bilishga bog‘liq. Futbol texnikasini yaxshi bilish futbolchining har tomonlama tayyorgarlik ko‘rishi va mutanosib kamol topishi jarayonining ajralmas qismidir.
O‘yin faoliyati ifodalanishiga qarab futbol texnikasi ikkita yirik bo‘limga ajratiladi: maydon o‘yinchisi texnikasi va darvozabon texnikasi. Har qaysi bo‘lim esa harakatlanish texnikasi va to‘pni boshqarish texnikasi bo‘limchalariga taqsimlanadi.
To‘pni ilib olish
To‘pni ilib olish – darvozabon o‘yin texnikasining asosiy vositasi. Bu ko‘pincha ikki qo‘llab amalga oshiriladi.To‘pning yo‘nalishi, traektoriyasi va tezligi qanday-ligiga qarab, uni pastdan, yuqoridan yoki yondan ilib ushlab olinadi.
To‘pni qaytarib yuborish
To‘pni ilib olish mumkin bo‘lmagan hollarda to‘p qaytarib yuboriladi. Darvozabonning darvozaga ketayotgan to‘p yo‘lini to‘sishdagi, to‘g‘ridan g‘izillatib uzatilgan va yuqoridan uzatib tushirilgan to‘plarni olib kolishdagi harakatlari to‘pni qaytarib yuborishga kiradi. Bunda darvozabon to‘pni egallab olmaydi.
To‘p ikki qo‘llab ham, bir qo‘llab ham qaytarib yuboriladi. Birinchi usul ishonchliroq, chunki bunda to‘sib koluvchi sath kattaroq bo‘ladi. Biroq ikkinchi usul darvozabondan ancha naridan o‘tayotgan to‘plarni qaytarib yuborish imkonini beradi.
To‘pni tepadan oshirib yuborish
Darvozaga uchib kelayotgan to‘pni yuqori to‘sin ustidan o‘tkazib yuborishga tepadan oshirib yuborish deyiladi. Asosan darvozabondan yuqori yoki uning yon tomonidan kuch bilan va baland traektoriyada uchib kelayotgan to‘p tepadan oshirib yuboriladi.
To‘pni tashlab berish
Hozirgi futbolda darvozabonlar to‘pni ko‘pincha tashlab beradilar, chunki bunda to‘pni tepgandagidan ko‘ra aniqroq yo‘naltirib berish mumkin. Tashlash masofasiga kelganda esa, tegishlicha jismoniy tayyorgarligi va a’lo darajada ratsional texnikasi bo‘lgan darvozabon to‘pni anchagina (35-40 m) masofaga tashlab bera oladi.
Bu texnik usul, odatda, asosan bir qo‘llab, ahyon-ahyonda ikki qo‘llab bajariladi.
To‘pni bir qo‘llab tashlab berish yuqoridan, yondan va pastdan bajariladi.