Muxandislik va energetikaning dolzarb muammolari, innovatsion yechimlar

---

MUXANDISLIK VA ENERGETIKANING DOLZARB MUAMMOLARI, INNOVATSION YECHIMLAR 
Eshmuradov D. & Bahronova Sh. (2023). Yosh olimlar, doktorantlar va tadqiqotchilarning onlayn ilmiy forumi. ISO 
sertifikatlashtirish xalqaro standartlarining bir turi sifatida, 41-42. TATUFF-EPAI.
41 
-- 
ISO SERTIFIKATLASHTIRISH XALQARO STANDARTLARINING BIR TURI 
SIFATIDA 
D.Eshmuradov 
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti, t.f.n. dotsent 
Sh. Bahronova 
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti, magistrant 
 
Abstract: This thesis presents an analysis of the technical regulation system. The 
requirements for international organizations and their system of technical regulation are 
considered. 
Kalit so’zlar: ISO, xalqaro standart, sertifikat, sertifikatlashtirish organi, sifat, xizmat va 
tovarlar. 
 
Xalqaro ISO sertifikati - bu mahsulot sifatini nazorat qilish va sertifikatlashning xalqaro 
tizimi doirasida tekshiriladigan murakkab protsedura. Sifati ISO tizimi tomonidan tasdiqlangan 
barcha mahsulotlar xalqaro va milliy iste'mol bozorlarida bir qator qo'shimcha afzalliklarga ega. 
Shuning uchun ko'pchilik kompaniyalar o'z ishini boshlaganidan so'ng darhol blok sertifikatini 
olishga intilishadi.
Bugungi kunda ISO sifat standartlari dunyoning ko'plab mamlakatlarida qabul qilingan, 
chunki ularning universalligi ushbu standartlardan faoliyat ko'lami va ko'lamidan, shuningdek 
geografik joylashuvidan qat'iy nazar, har qanday korxona yoki tashkilotda foydalanish va qo'llash 
imkonini beradi. Shu bilan birga, iste'molchi auditoriyasi, kompaniyaning tor yoki keng yo'nalishi, 
shuningdek, ishlab chiqarilgan mahsulot turi ko'plab boshqa sertifikatlar bilan solishtirganda hech 
qanday rol o'ynamaydi. 
ISO standartlari - bu tashkilotlar va korxonalarning sifat menejmenti tizimlarini (SMS) 
takomillashtirish yoki yaratish uchun foydalaniladigan xalqaro standartlarning butun turkumidir. 
Ushbu hujjatlarda SMS bilan bog'liq talablar, asosiy shartlar, kompaniyalar faoliyatini 
takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar va qoidalar, shuningdek atrof-muhitni muhofaza qilish va 
SMS auditiga qo'yiladigan talablar mavjud. 
ISO Xalqaro standartlari O’zbekiston texnik jihatdan tartibga solish agentligi tomonidan 
tasdiqlanadi. ISO xalqaro tashkilotiga bugungi kunda 163 mamlakat a’zo shu jumladan 
O’zbekiston ham. O’zbekiston 39-bosh assambleyasida ishtirok etgan. 
ISO ning asosiy maqsadlari: 

xalqaro miqyosda xizmatlar, tovarlar yoki mahsulotlar almashinuvini samarali 
ta’minlash maqsadida standartlashtirish sohasini, shuningdek, jahon faoliyatining 
tegishli turlarini rivojlantirishga har tomonlama ko‘maklashish; 

iqtisodiy, intellektual, ilmiy-texnikaviy sohalardagi hamkorlikni rivojlantirish. 

Shu sababli, xalqaro bozorga chiqishni rejalashtirayotgan, shuningdek, xorijiy 
hamkorlar bilan ishlash va shu tariqa korxona imijini yaxshilash istagida bo‘lgan har bir 
ishlab chiqaruvchi xalqaro sertifikat berishi kerak. 

Xalqaro ISO standartlarini joriy etish bir qator muhim afzalliklarga ega: 

xizmatlar, tovarlar yoki mahsulotlar sifatini oshirish; 

tashkilotning boshqaruv tuzilmasini takomillashtirish hisobiga ishlab chiqarishning 
barcha bosqichlarida samaradorlikni oshirish; 

ishlab chiqarish jarayonida nuqsonlarni kamaytirish va yo'qotishlarni kamaytirish; 

sotilgan mahsulot hajmining oshishi; 

ishlab chiqarilgan mahsulotlarni jahon narxlarida sotish imkoniyati; 

xorijiy va mahalliy investorlar yoki sheriklar tomonidan ishonch mavjudligi; 

foyda ko’rish va raqobatbardoshlikni oshirish; 

---

MUXANDISLIK VA ENERGETIKANING DOLZARB MUAMMOLARI, INNOVATSION YECHIMLAR 
Eshmuradov D. & Bahronova Sh. (2023). Yosh olimlar, doktorantlar va tadqiqotchilarning onlayn ilmiy forumi. ISO 
sertifikatlashtirish xalqaro standartlarining bir turi sifatida, 41-42. TATUFF-EPAI.
42 
-- 

investorlar, yetkazib beruvchilar va kreditorlar oldida ishonchli va mustahkam sherik 
sifatida korxonaning obro‘sini mustahkamlash; 

mahsulotlarning Yevropa bozoriga kirish imkoniyatlarini oshirish; 

tender yoki tanlovlarda ishtirok etish imkoniyati, tashkilotlar ko'pincha ushbu 
sertifikatga ega bo'lgan kompaniyalarga ruxsat berishadi. 
ISO sertifikati menejment tizimi sifatining ustuvorligini nazarda tutadi, chunki 
mutaxassislarning fikriga ko'ra, yakuniy mahsulotning xususiyatlari, shu jumladan uning narxi 
ham unga bog'liq. Shuning uchun ISO sertifikati savdo va ishlab chiqarishni malakali va to'g'ri 
tashkil etish muhim xisoblanadi. 
Xalqaro sertifikatlash aniq va qat'iy qoidalarga muvofiq amalga oshiriladi. Xizmatlar, 
mahsulotlar yoki tovarlar har tomonlama tekshiruvdan o'tkaziladi, jumladan sifat nazorati va 
xalqaro bozorga chiqish imkoniyati. O'rganish va tadqiqot ob'ekti ham uskunalar, ishlab chiqarish 
va texnologiya hisoblanadi. Mahsulotlar, biznes-rejalar va umuman ishlab chiqarish yuqori 
standartlarga javob bersa, ishlab chiqaruvchilar xalqaro sertifikat olish imkoniyatiga ega. 
Umuman olganda, ishlab chiqaruvchi uchun xalqaro sertifikatlashni o'tkazish tartibi ancha 
murakkab jarayon, chunki ishlab chiqaruvchi o'z mahsulotlari Yevropa sifat standartlariga mos 
kelishini isbotlashi kerak. Shu sababli, ushbu turdagi sertifikatlashtirish uchun ariza 
topshirilganda, ishlab chiqaruvchi nafaqat ishlab chiqarilgan mahsulot sifatiga, balki ishlab 
chiqarish jarayonining o'zini samarali tashkil etishga ham to'liq ishonch hosil qilishi kerak. Agar 
mahsulot ushbu bosqichdan muvaffaqiyatli o'tgan bo'lsa, u o’z belgisi bilan belgilanadi, bu uning 
mahsulot xavfsizligi va sifati bo'yicha o'rnatilgan va amaldagi Yevropa Ittifoqi standartlariga 
muvofiqligini ko'rsatadi. 
Xalqaro sertifikatlash muddati ancha uzoq muddat bo'lib, ko'p jihatdan ishlab chiqarish 
hajmiga bog'liq. Albatta, xalqaro sertifikatlashtirish tartibi murakkab va qimmatli ishdir. Bundan 
tashqari, ishlab chiqaruvchi doimiy ravishda kuzatib borishi va ushbu sohadagi qonunchilik 
me'yorlaridagi o'zgarishlarni o'z vaqtida va mahsulotlarning xususiyatlari va parametrlaridagi 
tegishli o'zgarishlarga javob berish uchun xabardor bo'lishi kerak. Biroq, bularning barchasi 
biznesni rivojlantirishda taqdim etilgan imkoniyatlar bilan qoplanadi.