104
Azot əsaslarından olan – pirimidin əsaslarına (pirimidinin
törəmələri) – sitozin (S), urasil (U) və timin (T) aiddir.
Azot əsaslarından olan digər birləşmələr – purin əsaslarına
(purinin törəmələridir) adenin (A) və quanin (Q) aiddir.
Pirimidin əsaslarından fərqli olaraq purin əsaslarında kon-
densləşmiş iki heterotsiklik həlqə olur. Purin molekulunu piri-
midinlə imidizol həlqələrinin birləşməsi hesab etmək olar.
İmidazol həlqəsinin purin molekuluna birləşmiş purin əsaslarının
aktivliyini artırır. Purin törəmələrindən adeninə (6-aminopurin) və
quaninə (2-amin-6-hidroksipurin) nuklein turşularının hidrolizi
məhsulları arasında daha çox təsadüf edilir.
H
C
N
1
6
5
CH
HC
2
3
4
CH
N
Pirimidin
NH
2
C
N
1
6
5
CH
C
2
3
4
CH
HO N
Sitozin
(2-oksi-6-ami-
nopirimidin)
OH
C
N
1
6
5
CH
C
2
3
4
CH
HO N
Urasil
(2-6-dioksi-
pirimidin)
OH
C CH
3
N
1
6
5
C
C
2
3
4
CH
HO N
Timin
(2-6-dioksi-5-me-
tilpirimidin)
105
Bundan əlavə NT-in tərkibində az təsadüf olunan (mınar)
azot əsaslarına rast gəlinir.
Nuklein turşularının tərkibinə karbohidratlardan monosaxa-
ridlərin iki nümayəndəsi α-β fruktofuranoz formada riboza və
NH
2
C
N
1
6
5
7
N
HC
2
3
4
9
8
CH
N N
H
Adenin
(6-aminopurin)
H
C
N
1
6
5
7
N
HC
2
3
4
9
8
CH
N N
H
Purin
OH
C
N
1
6
5
7
N
C
2
3
4
9
8
CH
H
2
N N N
H
Quanin
(2-amino-6-oksipurin)
NH
2
C CH
3
N
1
6
5
C
C
2
3
4
CH
HO N
5-Metilsitozin
NH
2
C CH
2
OH
N
1
6
5
C
C
2
3
4
CH
HO N
5-oksimetilsitozin
H
3
C CH
3
N
C
N
1
6
5
7
N
HC
2
3
4
9
8
CH
N N
H
N
6
-Dimetiladenin
OH
C
HC
1
6
5
CH
2
C
2
3
4
CH
2
HO N
4,5-Dihidrourasil
106
dezoksiriboza daxildir.
NT-in təbiətdə tərkibinə, quruluşuna və funksyasına görə iki
növü ayırd edilir. Bunlar aşağıdakılardır:
DNT-dezoksiribonuklein turşusuna və RNT-ribonuklein
turşusuna ayrılır. DNT –də azot əsaslarından – timin, RNT-də isə
urasil olur. Həmçinin RNT-də bir çox minar azot əsaslarına rast
gəlinir. DNT-də minar azot əsaslarına az rast olunur.
Nukleozitlər-purin və ya pirimidin əsası ilə pentozaların
birləşmələridir. Adeninin riboza ilə birləşməsindən – adenozin,
quaninlə birləşməsindən isə timidin tərkibli nukleozidlər əmələ
gəlir.
1
OH
OH
OH
H
O
H
HOCH
2
H
β-D-ribofuranoza
H
β-D-2-dezoksiribofuranoza
O
H
H
OH
OH
H
H
HOCH
2
H
NH
2
N
1
6
5
2
3
4
O N
4 1
3
2
Dezoksisitidin
(3-β-D-dezoksiribofuranozil-
sitozin)
H
HOCH
2
O
H
OH
H
H
H
5
NH
2
N
1
6
5 7
N
2
3
4
9
8
N N
4 1
3
2
Adenozin
(9-β-D-dezoksiribofuranoziladenin)
H
HOCH
2
O
OH
OH
H
H
H
5
Dostları ilə paylaş: |