«Научный импульс» апреля, 02 1365 zamonaviy dars va unga qo‘yiladigan pedagogik, metodik talablar axmedova Maloxat Ergashevna
Yüklə 59,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
часть 3 « Научный импульс » апреля , 202 3 1367 belgilaydi, deb hisoblaydilar. Insonning rivojlanishida o‘quv-biluv faoliyati muhim o‘rin tutadi. Talabalar bilish faoliyatining kengayishi, birinchi navbatda, ularning ilmiy hodisalar, fikrlar, g'oyalar, dalillar va xalqning ijtimoiy tajribasini o‘zlashtirishlari natijasida amalga oshadi. Pedagogika fanida rivojlanish va o‘qitishning o‘zaro aloqadorligi o‘ziga xos tarixiy taraqqiyot yo‘liga ega. Dastlab, pedagoglar talabalarning rivojlanishi o‘z-o‘zidan amalga oshadi, degan fikrni ilgari surganlar. Ta'limning rivojlanish ta'sirini aniqlaganlaridan so‘ng, ular bu ta'sirning beixtiyor xarakterga ega ekanini ta’kidlaganlar. Shu bilan bir qatorda, talabalarni o‘qitish va aqliy rivojlantirish muammosi bo‘yicha shaxsiy nuqtai nazarlar vujudga keldi. Mazkur nuqtai nazarning asosiy mohiyati yaxshi tashkil etilgan o‘quv jarayoni talaba rivojlanishini jadallashtiradi. Ta'lim nafaqat yakunlangan turkumlarda quriladi.Ushbu yondashuv asosida pedagogika fanida ta'limda faoliyatli, individual, tabaqalashgan yondashuv nazariyasi vujudga keldi. Shaxsning rivojlanish jarayonida bir xillik mavjud emas. Talabalar uchun bu vaqt mustaghkam bilim olish, asosida intellektual rivojlanish davridir. Bu asosan o‘quv-biluv jarayonida amalga oshadi. O‘quv-biluv jarayonida shaxsning boshqa jihatlari rivojlanmaydi. Biz talabalar uchun yetakchi bo‘lgan rivojlanish yo‘nalishini asoslashga harakat qilamiz. Intellektual rivojlanishda o‘z-o‘zini hurmat qilishning asosini talabalarning shaxsiy ijobiy tajribasi tashkil qiladi. Bu o‘quv-biluv jarayonida namoyon bo‘ladi. Kuzatishlar shuni ko‘rsatmoqdaki, aksariyat talabalarda bunday tajriba mavjud emas. O‘z faoliyati natijasidan qoniqmaslik talabalar o‘z-o‘zlarini hurmat qilishlarining asosini tashkil eta olmaydi. Bu yo‘nalishda muhim o‘rin egallaydigan qonuniyatlardan biri talabalarda muayyan o‘quv vaziyatlarida bilish faoliyatining kengayishi, shaxsiy tenglik hamda o‘z-o‘zlarini hurmat qilishdan iborat. Bu talabalar faoliyatlari orqali namoyon bo‘lib bilish jarayonida yo‘l qo‘yilgan xatolar talabaning kayfiyati va rivojlanishiga muayyan ta‘sir ko‘rsatadi. Talabalarning bilish faoliyatini tashkil etish jarayonida o‘qituvchi o‘z oldiga bu faoliyatni qanday kengaytirish kerak, degan savolni qo‘yishi lozim. Mavjud ilmiy manbalarning tahlili va amalga oshirilgan kuzatishlar natijasida talabalardagi bilish faoliyati quyidagi tarkibiy qismlardan iborat: - bilish qiziqishlari; - o‘quv maqsadlari; - hissiyotlar: shaxsiy bezovtalik va hissiy barqarorlik; - yutuqlarni qo‘lga kiritish va muloqot qilishga bo‘lgan ehtiyoj; - intellektual layoqatlilik va muloqotga kirishuvchanlik; - shaxsiy tajribalar hamda ko‘nikmalar. Rus fiziologiyasi va ilmiy psixologiyasining atoqli namoyondasi I.M. Sechenovning (1829—1905) «Bosh miya rsflekslari» degan mashxur asari 1863- yilda bosilib chiqdi. «Insondagi psixik va fiziologik jarayonlar—degan edi Sechenov—bu bir xil tartibdagi hodisalar, bir-biriga yaqin real dunyoga xos bo‘lgan hodisalardir».Sechenov psixik |