Navoiy shahri suv havzalarining nurlanish darajasi

Tadqiqot vazifalari:
1.Suv havzalarining ekologik holatini tekshirish. Namuna olish joylarini tanlash.
2.Suv va pastki tuproqdan namuna olish.
3.Suv sifatini tekshiring. Umumiy xususiyatlar.
4.Fotosurat qog'ozidagi avtograf yordamida muhitning kamayishi (oksidlanishi) faolligi bo'yicha pastki qatlamlarning sifatini tahlil qilish.
5.Rentgen plyonkasida qo'llaniladigan proteolitik fermentlarning faolligi bo'yicha pastki qatlamlarning sifatini tahlil qilish.
Eksperimental qism
Tadqiqot Navoiy shahridan o'tkazildi. Ular shahrimizning ikkita yirik suv havzalarida – Zarafshon, daryosi va "ozira ko’li" (1,2,3-ilova). Ishda , qiyosiy va bioindikator usullari qo'llanilgan. Barcha tajribalar uch marta takrorlandi. Ish "tadqiqotchi" to'garagi darslarida texnologik ta'lim markazi asosida amalga oshirildi.
Suv havzalarining ekologik holatini vizual tekshirish.
Namuna olingan joylar Самарқанд вилояти Нарпай тумани Хатирчи чегара дарё ёқаси. Навоий вилояти Хатирчи тумани Олтинсой Қўтирбулоқ. O’zbekiston qismidagi daryolar va soylar 2064 tani tashkil etdi. Shundan 1941 tasi 10 km dan kichik bo’lib, ularning umumiy soniga nisbatan 94 % ni tashkil etadi. Havzada 10-15 km oraliqdagi soylarning soni 60 ta, 16-20 km oraliqda -20 ta, 21-30 km oraliqda -20 ta, 31-50 km oraliqda -19 ta, 51-75 km oraliqda -1 ta va uzunligi 75 km dan katta bo’lgan soylar 3 tani
tashkil etadi.
Navoiy viloyat hududidan utuvchi Zarafshon daryosining muhofaza mintaqasi 6966,1 ga qirg’oq oldi yerlari 1131,1 ga bo’lib, tumanlar bo’yicha quyidagicha taqsimlangan (3.1-jadval).
Navoiy viloyatini asosan ichimlik va texnik suv bilan Zarafshon daryosi ta’minlab, qisman Amudaryo suvidan foydaniladi. Qiziltepa va Karmana tumanini 4/3 qismi ya’ni Malikcho’l zonasini Amu-Buxoro kanali suv bilan ta’minlaydi, shu bilan bir qatorda Uchquduq va Zarafshon shahar aholisiga va tabiatini gullab yashnashiga
Viloyatda 2017-yil davomida jami bo’lib, 2335614,1 ming m3 (2176647,1 ming m3 2011-y) shundan Zarafshon daryosi suvidan 1623400,1 ming m3 (1517448,1ming m3 2009-y) Amudaryo yani Amu-Buxoro mashina kanali orqali 640594 ming m3 (590983,5 ming m3 2009-y), yer osti suvidan 71620 ming m3 (68215,5 ming m3 2009-y) foydanilgan.
Viloyatda yer osti soy va buloqlar suvdan Nurota tumani 40300,0 ming m3100%, Xatirchi tumani 6%, Konimex va Tomdi tumanlari 18% foydanilanadi. -ishlab chiqarishga 889785,5 ming m3 (884791,5 ming 2011-y) - ichimlikka 85221,4 ming m3 (83718,3 ming m3 2011-y) - sug’orishga 1335926,8 ming m3 (1185562,1 ming m3 2011-y) o'ng irmog'i. Sharqdan G'arbga oqib o'tadi. Daryoning yuqori oqimidagi kengligi 5 m ga, chuqurligi esa 0,5 - 1,5 m ga etadi, daryoning tezligi 0,2-0,3 m/s ni tashkil qiladi. ////////// bir qator" yovvoyi " plyajlar mavjud. Qattiq chiqindilarni ruxsatsiz axlat qutilari mavjud.
Vizual ravishda, Severskiy Donets veselkadan toza, Veselka daryosi shahar markazidan, antropogen ta'sirga eng moyil bo'lgan joyda oqib o'tishiga qaramay. Atrof-muhitni muhofaza qilish xizmatlari choralar ko'rmoqda. Veselka daryosini tozalash ishlari olib borilmoqda, viloyat byudjetidan pul ajratilmoqda (8)
Veselka - Severskiy Donetsning o'ng irmog'i. Belgorod orqali Sharqdan G'arbga oqib o'tadi. Daryoning yuqori oqimidagi kengligi 5 m ga, chuqurligi esa 0,5 - 1,5 m ga etadi, daryoning tezligi 0,2-0,3 m/s ni tashkil qiladi. Veselkada bir qator" yovvoyi " plyajlar mavjud. Qattiq chiqindilarni ruxsatsiz axlat qutilari mavjud.