Nazariy fizika kursi

V (r ,0 = -^(-r,r)
b o ig an id a zarrachalar manfiy ichki juftlikka ega b o ia d i.
H
Gamilton operatorining inversiyaga nisbatan invariantligi 
juftlikning saqlanish qonunini ifodalaydi, y a’ni 
H
va /operatorlar 
o ‘zaro kommutativ operatorlar b o ia d i, y a’ni
IH = H I
Shunday qilib, agar yopiq sistema holati m a’lum 
m usbat yoki 
manfiy 
juftlikka ega b o is a , u holda bu juftlik vaqt o ‘tishi bilan 
saqlanadi.
D ekart 
koordinatalar 
sistemasidagi 
inversiya 
almashtirishi 
x 
- x , у  
—»
- у , z 
—> —z ning o ‘m iga sferik koordinatalar sistemasida
105

---

г -н> z,0 ->
л -в ,(р ->ф + я)
(3.63)
almashtirish olinadi. Koordinatalarning bunday almashtirishlarida 
в
burchakka b o g ‘liq b o ‘lgan zarrachaning muayyan impuls momentiga 
ega b o ig a n to ‘lqin funksiyasi 
Ylm(
6
,q
>) sferik funksiya orqali beriladi. 
Berilgan (3.63) inversiya almashtirishlarida
_у gimiip+n ) _
Ff^icosd)
- » ^ H(-cos0) = (-D ^^ C co sO ) 
ga e g a b o ‘linadi. Shunday qilib, sferik funksiya ( - 1 ) 'songa ko‘payadi, 
va
(3.64)
ga o'tadi, y a ’ni berilgan / kvant sonidagi holat juftligi
a = (-l)'
b o ia d i. Yuqoridagi ifodalardan ravshanki, holat juftligi 
m
kvant 
soniga b o g iiq emas, balki faqat 
I
kvant soniga b o g iiq b o la r ekan.
Demak, (-1)'=+1 
(/-ju ft) b o ig an id a holatlar juft, yoki musbat 
juftlikka ega b o ig a n holatlar deyiladi, agar 
(-1 )'= -1 ( / - t o q ) 
b o ig a n id a
holatlar toq holatlarda b o iib , manfiy juftlikga ega 
bolishad i.