Nəsirova Aytən Vaqif qızının “Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri”
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təcrübi əhəmiyyəti.
- Tədqiqatın predmeti və obyekti.
- İşin strukturu və həcmi.
- Dissertasiya işinin ikinci fəsli
4
bir çox hallarda beynəlxalq terror təşkilatlarının gələcək kadrları məhz bu münaqişələrdə döyüş təcrübəsi keçirlər. Bu məhvedici hadisənin spesifik cəhəti ondadır ki, burada “milli özünüdərkin oyanması”, “millətlərin öz müqəddəratını təyin etmə hüququ”, “istismar olunan xalqlara azadlıq”, “insan haqları”, “Vətənlə birləşmə” kimi humanist demokratik ideyalar dəlilik həddinə çatmış qanlı hadisələrlə bir aradadır. Sonda bu, yeni “qanunsuz doğulmuş” və daha çox marginallaşmış və bir qayda olaraq dünya birliyi tərəfindən tanınmayan qurumların meydana gəlməsinə səbəb olur. Özü də gözə çarpmasa da, sonda burada əsas rolu dağıdıcı separatist prosesləri “həvəsləndirən” xarici geosiyasi amillər oynayır.Bütün bunları nəzərə alaraq, dissertasiya işimdə həmin dağıdıcı separatist prosesləri “həvəsləndirən” xarici geosiyasi amilləri öyrənməyə çalışmışam. Təcrübi əhəmiyyəti. Burada əksini tapan təhlil və araşdırma müddəaları, dövlətlərin həyata keçirdiyi proseslər ,separatizm və şovinist millətçilik proseslərinin qarşısının alınması yolunda atılan addımlar , eyni zamanda bu yolda beynəlxalq təşkilatların təcrübə və məlumatlarından yararlanmağa çalışmışam. Müasir beynəlxalq münasibətlərdə Ukraynada baş verən olaylar, xüsusilə də Krımda Rusiyanın son aktivləşməsi və muxtariyyətin mərkəzdənqaçma meyilləri postsovet məkanında da separatizm problemini yenidən gündəmə gətirib. Nəzər yetirsək, görmüş olarıq ki, postsovet məkanında öz inkişaf yolunu sərbəst müəyyənləşdirmək istəyən cəmiyyətlər, müstəqil siyasət yeritməyə meyil edən dövlətlərin hər biri separatizmdən əziyyət çəkir. Tədqiqatın predmeti və obyekti. Bura separatizm və şovinist millətçiliyin nə vaxt, kimlər tərəfindən yaranması, inkişaf mərhələləri, zamanla dəyişməsi, inkişaf etməsi , fəaliyyət istiqamətləri, dünya ölkələrində bu proseslərin iqtisadiyyata, mədəniyyətə, dövlətlər arası münasibətlərə vurduğu ziyan və zərərlər, eyni zamanda bu proseslər ərzində dövlətlər arasında bu yolda olan razılaşmalar, separatist və şovinit
millətçilik meyllərinin arxasında duran
qüvvələrin kimliyinin müəyyənləşdirilməsi aiddir.
5
Separatizm meyillərinin arxasında isə birbaşa Rusiya amilinin durması heç kəsə sirr deyil. Həm Dağlıq Qarabağ, həm Abxaziya və Osetiya, həm Dnestryanı, həm də son vaxtlar aktuallaşan Qaqauziya və Krım problemləri açıq şəkildə Rusiyanın SSRİ-nin şinelindən çıxmış dövlətlərə təzyiq vasitəsi olduğunu ortaya qoyur. Qeyd edək ki, ayrı-ayrı postsovet ölkələrində mövcud olan sözügedən problemlərin əksəriyyətinin mövcudluq tarixi elə həmin dövlətlərin yaşı ilə eynidir. Bu problemlərin həll olunmaması Rusiyanın marağında olmaqla həmin dövlətləri bir növ, özündən asılı vəziyyətə salmaq məqsədi daşıyır. Dissertasiya işinin əsas tədqiqat sahəsi eyni zamanda separatizm və şovinist millətçilik proseslərinin formalaşmasında rol oynayan dövlətlərin üzə çıxarılmasıdır. Separatçılığı doğuran səbəblər sırasına ilk növbədə ərazi iddiaları aid edilsə də, burada siyasi motivləri də nəzərdən qaçırmaq olmaz. Bunlar aşağıdakılardır: - müxtəlif etnik qruplar arasında regional, yerli və ya dövlət səviyyəsində hakimiyyət uğrunda mübarizə (Dağıstanda olduğu kimi); - hər hansı bir etnik qrupun vahid dövlət daxilində siyasi status uğrunda apardığı mübarizə (Cavaxetiya ermənilərinin indiki mərhu nisbəti dissertasiya ələdə Gürcüstan qarşısında qaldırdıqları tələb kimi); - tam müstəqillik və ya “ana vətənə” birləşmək uğrunda mübarizə (Dağlıq Qarabağ, Cənubi Osetiya, Abxaziya və Kosovodakı kimi). Bundan əlavə, separatçılığa rəvac verən səbəblərdən biri kimi iqtisadi amillər də göstərilir. Bu mübahisəli və müqayisəli prosesləri özüm üçün prioritet hesab etdiyimdən bu nisbəti dissertasiya işimdə araşdıraraq verməyə çalışmışam. İşin strukturu və həcmi. Dissertasiya işinin strukturu qarşıya qoyulan məqsədə uyğun olaraq formalaşdırılmışdır. Mövzu quruluşu girişdən , üç fəsildən , nəticə və təkliflərdən və sonda istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Dissertasiya işinin yazılması zamanı informasiya mənbəyi kimi mövzu ilə əlaqədar mövcud milli və xarici elmi və dərslik ədəbiyyatından , yerli və xarici alimlərin və mütəxəssislərin araşdırmalarından, internet resurslarından istifadə edilmişdir. Dissertasiya işi ümumilikdə 78 səhifədən ibarətdir.
6
separatizmin beynəlxalq münasibətlərə təsiri” adlanır. Burada separatizmin yaranma tarixi və yayılması, Azərbaycanda separatizm hərəkatının təzahürləri və erməni separatizmi, Kürd separatizmi haqqında ətraflı məlumat verilmişdir. Separatçılıq polietnik və ya federal dövlətdə yaşayan hər hansı bir etnik, yaxud dini qrupun titul xalq və dini qrupla bərabər hüquqa malik dövlət qurmaq istiqamətində apardığı siyasi fəaliyyətdir. Müasir separatizm hər bir xalqın mütləq qaydada müəyyən ərazidə öz dövlətinə malik olmasına əsaslanmış öz müqəddəratını təyinetmə kimi yanlış prinsipə söykənir. Əslində isə belə bir prinsip nə hüquq nəzəriyyəsində, nə beynəlxalq, nə də milli qanunvericilikdə yoxdur. Separatçılığın ideoloqları təbliğ etdikləri hərəkata xalqların öz müqəddəratını təyin etmək hüququ ilə haqq qazandırırlar. Müasir dünyada separatçılıq hərəkatları ilk baxışda oxşar olsalar da, onların yaranma səbəbləri, hərəkətverici qüvvələri, inkişaf tendensiyaları fərqlidir. Azərbaycan da polietnik dövlət kimi yarandığı ilk illərdən etnik separatçılıq problemi ilə üz-üzə qalmışdır. Təcavüzkar erməni separatçılığı ilə yanaşı, Azərbaycanda zaman-zaman ləzgi, talış, avar və kürd separatçılıqları da aktiv fazaya keçərək milli təhlükəsizliyə ciddi təhdid yaratmışdır. Bu hərəkatların oxşar cəhətləri olsa da, onların yaranma səbəbləri, intişar fazaları və tarixləri bir-birindən fərqlidir.
dünyada yeri və nəticəsi” adlanır. Dissertasiya işinin bu fəslində Şovinizmin ilk təzahürləri və yaranması, Erməni xalqının şovinist siyasəti, Millətçiliyin ünsürləri və bu ünsürlərin insanların həyatına təsiri qeyd olunub. Şovinizm sözü ilə millətçilik eksterminizmin müxtəlif təzahürlərini ifadə edirlər. XIX əsrin 70-ci illərində Böyük Britaniyada Şovinizm xüsusi ad - cinqoizm adını almışdır. Şovinizmin digər təzahürləri sosial-şovinizm, hakim millətçilik şovinizmidir. Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|