|
Nigar HüseynovaSON -Dünya Edebiyatı (Türk Xalqları Edebiyatı) (1)Yaradılış dastanı
Altay-Saxa Türklәri arasından Verbitskiy vә Radloff tәrәfindәn qeydә alınmış dastanın
iki versiyası mövcuddur. İlk Türk dastanlarının xüsusiyyәtinә malik olduğundan hәddәn artıq
önәmlidir. Dastanda Ulu vә Tәk olan Tanrı inamı hakimdir. Varlığın başlanğıcı olaraq suyun
göstәrilmәsi, sәmavi dinlәrә mәxsus kitabların vә digәr xalqların kainatın başlanışı ilә bağlı
ifadәlәriylә üst-üstә düşür (Gökdağ-Üçüncü, 2015:19).
Alpərtunqa Dastanı
Ən qәdim dastanlarımızdan biridir. Orxon abidәlәrindә Doqquzoğuzlar arasında
Alpәrtunqa üçün tәşkil olunan bir yuğ mәrasimi vә Turfan yaxınlığında “Bәzәlik” mәbәdinin
divarında Alpәrtunqanın qanlı rәsmi çәkilib. Müsәlman Qaraxanlı dövlәtinin hökmdarları özlәrini
Alpәrtunqanın nәsli kimi qәbul edib. Tanınmış tarixçi Atamәlik Cüveyniyә görә buddist Uyğur
hökmdarları da onu özlәrini ulu babası sayıb (Köprülü,1986:47-48).
Hәm “Qutadqu Bilik” hәm dә “Divanı Lüğatit Türk”dә İran-Turan müharibәlәrinә işarә
edilib vә “Divanı Lüğatit Türk”dә Alpәrtunqanın Kaşqar şәhәrindә yaşadığı qeydә alınıb. Bu da
11-ci әsrdә Alpәrtunqa dastanının türklәr arasında çox yayğın olduğunu sübut edir (İnan,
1987:220).
Dostları ilə paylaş: |
|
|