|
Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetiMilliy ma\'naviyat bosqichlari (M.Imomnazarov) (2)islom ma’rifati
masalasida hanuz jiddiy
xulosaga kela olmay, gumon aralash turibmiz. Ongimizni marksizm aqidalari tugal
tark etmas ekan, bu masalada uzil-kesil xulosaga kelishimiz, albatta, mushkul.
Chunki tug’ilganimizdan buyon marksistik mafkura bizning yoshimizdagi avlodga
birdan-bir haqiqiy ilm - faqat hayotni materialistik idrok etishga asoslangan ilmdir
deb uqdirib kelgan. Yaqin o’tmishda shunday yalpi targ’ibot ta’sirida ta’lim olgan
ko’pchilik tengdoshlarimiz (ustozlarimiz ham) “ilm boshqa, din boshqa” degan
aqidani tark etishga botinmay turishipti. Diniy ilmlarni haqiqiy ilm qatoriga
qo’shish mumkinligiga shubhalari to’liq tarqagan emas. Aslida esa ilm faqat aqlga
tayanmaydi. Ayniqsa, ijtimoiy soha, ma’naviyatga aloqador sohalarda aqliy va
naqliy ilmlar mutanosibligi muhim o’rin tutadi. Bizgacha o’tmishdan etib kelgan
kitoblar ham ikki toifa – 1) ilohiy matnlarga tayanuvchi, ya’ni “vahiy” orqali etib
kelgan, 2) insoniy matnlar asosidagi, ya’ni insonlar ijod etgan kitoblar. Bulardan
birinchilarining mazmuni azaliy va abadiy mohiyatga tutashadi, ikkinchilari esa
muayyan zamon va makonda yashab o’tgan insonlarga tegishli bo’lgani tufayli,
ayni o’sha zamon va makonning ta’siridan xoli emas, ya’ni ularga mutlaq haqiqat
sifatida yondoshish noto’g’ri bo’ladi. Masalan, Qur’on oyatlari mazmuni o’zida
mutlaq haqiqat sirini yashirgandir, ammo uning turli tafsirlari mufassirlar shaxsi
bilan, ularning turlicha talqini bilan bog’liq. Ilmlarni turlarga ajratadigan bo’lsak,
masalan, maqsad yo’nalishiga ko’ra farqlash mumkin. Shunda dunyoviy
maqsadlarga
yo’nalgan
yoki
uxraviy
(oxiratga,
ya’ni
bu
dunyodagi
faoliyatimizning u dunyodagi oqibatiga oid) maqsadlarga yo’nalgan ilmlar haqida
gapirish mumkin bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|