Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unversiteti fakultet: tarix mustaqil ish mavzu: Qoraxoniylar hukmronligi davrida markazlashgan boshqaruv tizimi

O’g`uzlar turkmanlarning ham avlod-ajdodlaridirlar. XII asrning birinchi yarmida yashagan Sharof az Zamon Tohir Marvaziyning so`zlariga qaraganda o’g`uzlar islom dinini qabul qilganlaridan so`ng Xorazm hududlaridan «kofirlar»ni pecheneglar yashayotgan hududlarga siqib chiqarib bu yerlarni o`zlari egallab oladilar. Tarixga turk-manlar nomi bilan kirgan bu saljuqiy qabilalar somoniylarning ruxsati bilan Buxorodan janubdagi hududlarni egallab, ko’chmanchi-chorvadorlar sifatida xayot kechirganlar. Shoshni turklashtirishda o’g`uzlar bilan bir qatorda turgashlarning o’rni katta bo`lgan.

• O’g`uzlar turkmanlarning ham avlod-ajdodlaridirlar. XII asrning birinchi yarmida yashagan Sharof az Zamon Tohir Marvaziyning so`zlariga qaraganda o’g`uzlar islom dinini qabul qilganlaridan so`ng Xorazm hududlaridan «kofirlar»ni pecheneglar yashayotgan hududlarga siqib chiqarib bu yerlarni o`zlari egallab oladilar. Tarixga turk-manlar nomi bilan kirgan bu saljuqiy qabilalar somoniylarning ruxsati bilan Buxorodan janubdagi hududlarni egallab, ko’chmanchi-chorvadorlar sifatida xayot kechirganlar. Shoshni turklashtirishda o’g`uzlar bilan bir qatorda turgashlarning o’rni katta bo`lgan.
• X asrda turkiy qabilalarning asosiy qismi Ettisuv hududlarida yashaganlar. So’g’dliklar turkiy xalqlar orasiga o`zlarining oliy darajadagi dehqonchilik va hunar-mandchilik texnikasini tarqatganlar. «Buyuk ipak yo`li» savdosida ular faollik ko`rsatganlar. So’g’dliklar turkiy xalqlarga va aksincha turkiy xalqlar so’g’dliklarga o`zaro ta'sir o’tkazganlar, ular bir-birlariga qiz berib, kiz olganlar, quda-anda bo’lib ketganlar. So’g’dliklar turk tilida so`zlashga o`ta boshlab, asta-sekin o`z ona tillarini unuta boshlaganlar.
• Mashhur turkshunos olim Maxmud Koshg’ariy XI asrda arab tilida «Devoni lug’atit turk», ya'ni «Turkiy so’zlar lug’ati»ni yaratgan. Bu asarda olim qanday qilib turk tilining so’g’dliklar tiliga nisbatan ustivor mavqega ega bo`la borishi va so’g’dliklar o`z ona tillarini yuqota borganliklari jarayonini ustalik va moxirlik bilan bayon qiladi. Albatta so’g’dliklar jismonan yo’q bo’lib ketmadilar, balki ular turkiylar bilan aralash-quralash bo’lib, qorishib — assimilyasiyalashib ketdilar. Bu jarayon ayniqsa X asrda somoniylar davrida juda avj olgan.beradilar. Maqdisiyning ko`rsatishicha, Isfijob yaqinidagi Beruket va Boloj shaharlarida turkman-o’g`uzlar joylashganlar. Lekin turkman-o’g’uzlarning asosiy qismi ilgarigidek Sirdaryoning quyi oqimida yashaganlar.
• Faqat, 894 yildan so`ng qipchoqlar o’g`uzlarni Emba daryosidan shimolroqdagi tumanlardan siqib chiqargach, u xalqning bir qismi xozirgi Turkmaniston hududlariga o’tgan. Ko’chmanchi o’g`uzlar Turkmanistonning bir qancha hududlarida, shu jumladan Forobiy tumanlarida yashaganlar.