Nnovasiya menecmenti V
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Keywords:
innovation, innovation management, scientific development.
GIRIŞ
Azərbaycan Respublikasının müstəqillik sonrası müstəqil iqtisadi sistemin yaradılması və bu sistemin dünya iqtisadi sisteminə çevik inteqrasiya edə bilməsinin zəruriliyini ortaya çıxarmışdır. Ölkədə iqtisadi müstəqilliyin təmin edilməsi üçün iqtisadiyyatın innovasiya metodları ilə inkişaf etdirilməsinin müstəsna əhəmiyyəti vardır. Ümumi daxili məhsulun fərd başına düşən həcminə görə inkişaf etmiş ölkələr ABŞ , İngiltərə , Cənubi Koreya, Almaniya, Yaponiya kimi ölkələr yüksək iqtisadi göstəricilərə xammal satışı hesabına deyil, məhz innovasiya yönümlü iqtisadi sistem quraraq, elmi- texniki imkanlardan geniş istifadə edilməsi nəticəsində ortya çıxan dəyərlərdən əldə etmişdirlər. Innovasiya fəaliyyətinin kifayət qədər geniş miqyasda tətbiq edilməsi üçün elmi, elmi- texniki və həmçinin elmi- texniki tərəqqini təmin edən istehsalat sahələrinin transformasiyası ilə əlaqədar problemlərin həlli mühümdür. Bu problemlər təkcə iqtisadiyyat elminə aid deyil, həmçinin bazar münasibətlərinin tələbləri nəticəsində ortaya çıxmış menecment və digər idarəetmə elmi sahələrinin də tədqiqat obyekti sayılır. İnnovasiya son zamanlarda ən çox istifadə olunan termin olmağına baxmayaraq, tam şəkildə nəyi ifadə etdiyi, necə həyata keçirilməsi və necə marketinq olunması barədə tam dolğun fikrə gəlinmədiyi də ortadadır . İnnovasiya - yüksək səmərələliyə malik yeniliyin tətbiqi, intellektual fəaliyyətin, kəşflərin, ixtiraların nəticəsi olaraq yeni və təkmilləşdirilmiş məhsul, texnoloji proses, həmçinin ictimai münasibətlərin müxtəlif sahələrində təşkilati-texniki, maliyyə-iqtisadi və digər hallar hesab olunur. “İnnovasiya” termin latın dilində “innovato” sözündən olub, “yenilənmə” və “yaxşılaşma” denəkdir. Termin elmi tədqiqatlarda XIX əsrdən istifadə edilir. “Iqtisadi innovasiya” anlayışı XX əsrin əvvəllərində Avstriya iqtisadçısı Yozef Şumpeterin “The Theory of Economic Development” (1934) əsərində(14.s.3) yer alaraq elmi içtimaiyyətə məlum oldu . Azərbaycandakı müssisələrin Avropa, Amerika və Yaponiyanın beynəlxalq şirkətlərinin patent ofisləri ilə müqayisəsi zamanı yerli müəssisələrimizin innovasiya məsələsində hansı yerdə durduğunu açıq aşkar görmək olar (1).Bu məsələlərə əsasən ölkəmizdə innovasiya fərqindəliliyinin gücləndirliməsi, müəssisələrimizin innovasiya fəaliyyətlərinin artırılması və bu sahədə perspektivlərin müəyyən olunmasına dair bu məqalə qələmə alınmışdır. Yenilik anlayışı innovasiya termininin daşıdığı bütün mənaları əhatə etmədiyinə görə təbii olaraq onun yerinə keçə bilməz. Çünki innovasiyanın təməl dinamikasına əsasən ’Yeni olan hər şey yox, iqtisadi və sosial dəyərə çevrilə bilən yeniliklər’ (3)innovasiya sayılır. Dolayısı ilə iqtisadi və sosial əlavə dəyərə sahib olmayan bir yenilik nə qədər mükəmməl, nə qədər original və nə qədər fərqli olursa olsun innovasiya sayıla bilməz. Iqtisadi dəyər dedikdə innovasiyanə həyata keçirən müəssisəyə iqtisadi bir dönüm olması başa düşülür. Yəni innovasiya hansısa fərdin və ya quruluşun tərəfindən ortaya çıxarılmasından və kommersiya predmeti olmasından asılı olmayaraq mütləq həmin fərd və ya qurumu iqtisadi bir fayda ilə təmin etməlidir.(4.səh.78) Daha geniş mənada ifadə etsək innovasiyanın meydana gəldiyi regional və xarici effektdən yararlanaraq daha rəqabətçi bir qazanc əldə etməsi olaraq qiymətləndirmək mümkündür. Bu baxımdan innovasiyanın meydana çıxma prosesi və kommersiya predmeti olması üçün fərdin, cəmiyyətin, müəssisələrin və dövlətin bir biri ilə əməkdaşlıq içərisində sıx əlaqədə olmaları vacib amildir. Çünki fərdin və ya cəmiyyətin ortaya atdığı innovative bir fikri həyata keçirmək üçün müəssisədə onu reallaşdırmağa maraq və imkan olmalıdır. Dövlət səviyyəsində isə fərdlərə və müəssisələrə layihələrini həyata keçirmək üçün müvafiq dəstək, qanunvericilik və təşviq olmalıdır. Əks halda bu fikirlər innovasiya yox, sadəcə yeni bir fikir olaraq qalacaqdır(2).
Innovasiyanın sosial dəyər yönü isə istifadə edən tərəfi bir fayda ilə təmin etməsini ifadə edir. Digər sözlə yeni olan bir şey istifadəçisinin hər hansı bir ehtiyacını mövcud olandan daha yüksək səviyyədə və ya mövcudda olmayan tamamilə yeni bir dəyərlə təmin etdiyi təqdirdə innovasiya xüsusiyyətini daşıyır. Bu yönü ilə innovasiya ya mövcudlarla rəqabət apara biləcək bir halda olmalıdır, ya da tamamilə yeni olduğu halda mənimsənmə dərəcəsi yüksək səviyyədə olmalıdır. İnnovasiyanın iqtisadi və sosial tərəflərini açıqladıqdan sonra innovasiyaya ’Yeni olan bir şeyin iqtisadi və sosial bir əlavə dəyərə çevrilə biləcək şəkildə ticariləşdirilməsi’ tərifini vermək olar. Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|