Teri va uning hosilalari
Teri
(cutis)
organizmning tashqi ta’sirdan saqlabgina qolmay,
balki muhim sezgi a’zosi vazifasini ham bajaradi. Teri orqali odam
haroratni, atmosfera bosimini, og‘riqni va biror narsa tegib turganini
sezadi. Bundan tashqari, teri modda almashinuvi, nafas olish va
suyuqlik ajratish faoliyatlarida ham ishtirok etadi. Odam terisining
umumiy sathi 1,5 - 2 m
2
bo‘lib, tana olchamiga bevosita bog‘liq.
Odamda teri sezuvchanligi juda yaxshi takomil etgan bo‘lib, sezgi
retseptorlari terining hamma yerida bir xil tarqalmagan. Lab, burun
va barmoqlaming uchlarida sezgi retseptorlari juda ko‘p. Terida
yuza qavat epidermis va chuqur qavat derma tafovut qilinadi.
Epidermis
(epidermis)
ektodermadan takomillashgan bo‘lib,
ko‘p qavatli yassi epiteliydan tuzilgan. Epiteliyning tashqi qavati
shox qavatga aylanib, ko‘chib yangilanib turadi. Epidermis son,
yelka, bilak, bo‘yin, yuz sohalarida yupqa (0,02-0,05 mm), qo‘l
va oyoq kafti sohalari ko‘p ta’sirlangani uchun qalin (0,5-2,4 mm)
bo‘ladi.
Derma
(dermis)
mezodermadan rivojlanib, tolali biriktiruvchi
to‘qimadan tuzilgan. Unda elastik tolalar va silliq mushak to‘qimasi
bo‘lib, terining elastikligini ta’minlaydi. Dermaning qalinligi bilak
sohasida 1-1,5 mm bo‘lsa, orqada 2,5 mm bo‘ladi. Derma ikki
qavatdan iborat.
Epidermisga tegib turgan yuza so‘rg‘ichli qavat
(stratum
papillare)
yumshoq biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan so‘rg‘ichlar
(papillae)
hosil qiladi.
Ulaming ichida qon, limfa tomirlari va nervlar bo‘lib, so‘rg‘ichlar
epidermis yuzasida qirralar hosil qiladi, ular o‘rtasida egatlar bor. Bu
406
egatlar qo'l kafti sohasida yaxshi ko‘ringan bo‘lib, har bir odamda
o‘ziga xos xususiy atga ega.
To‘r qavati
Dostları ilə paylaş: |
