u y g 'u n l a s h i b ketganligi sababli o ‘z a r o q o r is h i q xusu siy atg a
e g a b o ‘ladi. H a r q a n d a y i n d i v i d u a l fa o liy a tg a n i s b a t a n
c h t iy o j n in g tug"ilishi ijtim oiy a l o m a t , u m u m iy l i k , h a m -
korlik x u s u siy a tin i kasb c tib, f a o liy a ig a y o n d a s h u v d a y a k -
kah o ilik u m u m i y l i k n i , u m u m iy l i k c s a a l o h id a lik n i u z lu k s iz
ravishda a k s e ttirib turadi.
P six o lo g iy a fa n id a c h tiy o jla rn i ta s n ifla s h ularn i kclib
chiqishi va fa n in in g xususiyatiga k o ' r a a m a l g a oshadi.
O d a t d a , u l a r kclib c h iq is h ig a k o ' r a e h tiy o jla r tabiiy va
m a d a n i y tu r g a ajratiladi.
T a b i i y e h t i y o j l a i d a in s o n f a o l i y a t i n i n g faolligi, o ‘z
shaxsiy h a y o ti n i h im o y a qilish, o kz a v lo d i h a y o tin i s a q la s h ,
u n i q o M la b -q u v v a tla sh u c l i u n z a r u r i y s l i a r t - s h a r o i tl a r g a
to rtilg a n lik , to b c lik a k s e ta d i . S l i u n i n g d e k , tabiiy e h t i y o j la r
tarkibiga o d a m l a r n i n g o v q a t l a n i s h , ta s h n a li k n i q o n d i r i s h ,
jin siy m o y illik , uxlash, issiq va s o v u q d a n s a q la n is h , m u s a f -
fo h av o g a in tilish, ta n a a 'z o l a r ig a d a m berisli h a m k irad i.
Tabiiy e h tiyojla r uzo q vaqt d a v o m i d a q o n d irilm a sa , o q i b a td a
in so n h a lo k a t g a m a h k u m b o l a d i , o ‘z sulolasi hayoti v a
faoliyatini x a v f o stid a qoldiradi.
T a b iiy e h t i y o j la r in so n d a i b t id o i y j a m o a a 'z o l a r i n i k ig a
o 'x s h a s h b o ‘ls a -d a , lekin u l a r o p i n i n g psixologik m o h i y a -
t i g a k o ' r a m a v ju d o tla rn ik id a n h a m sifat, h a m m i q d o r j i h a t -
d a n fa rq la n a d i. E h tiyojla rning q o n d i r i l i s h usullari, sh a k li,
quroli t o b o r a ta k o m illa s h ib b o r i b , s h u b i l a n birga, u l a r n i n g
m o h iy a ti, m a z m u n i ham o 'z g a r i b b o r m o q d a . Misol u c h u n
hozirgi z a m o n kishisi e r a m i z d a n o ld i n g i a j d o d l a r im iz g a
n is b a ta n o ‘z ehtiyojlarini b o s h q a c h a r o ky o b g a c h iq a r a d i v a
q o n d i r is h g a intiladi. U y - r o 'z g ‘o r b u y u m l a r i n i n g o 'z g a r i s h i
e h tiy o ila rin in g qondirilishiga t a la b d o i m o o sh ib b o ra v era d i.
S h u n i n g u c h u n in s o n l a r n i n g t a b i i y e h tiy o jla ri ij tim o iy -
tarixiy x u s u siy a tg a ega, c h u n k i u l a r ijtim o iy -ta rix iy t a r a q -
qiyot m a h s u lid ir .
I n s o n faoliy a tin in g faolligi i n s o n i y a t m a d a n i y a t i n i n g
m a h s u li b ila n b o g l i q b o 'lib , u m a d a n i y e h tiy o jla rn i y u z a g a
keltiradi. M a d a n iy ehtiyojlar, m a d a n i y a t t o ‘g ‘risida m u lo h a z a
y u r i t i l g a n d a , u n i n g ijtim o iy i l d iz la r i k ish ilik t a r i x i n i n g
dastlabki m a n b a l a r i bilan uzviy b o g 'l a n i b ketishini t a ’k id la b
87
www.ziyouz.com kutubxonasi
o ‘tish Io z im . L e k i n ta b iiy e h tiy o jla r m a d a n i y c h tiy o jla r
bilan o 'z a r o u y g 'u n l a s h g a n b o l i b , b irin c h is i ikkinchisini
t a q o z o e t a d i , c h u n k i u l a r b i r i - b i r i n i n g n e g i z id a n kelib
c h i q a d i . S h u b o i s m a d a n i y e h t i y o j l a r o b y e k t i g a ta b iiy
e h tiy o jla rn i q o n d i r u v c h i u y - r o ‘z g lo r b u y u m l a r i, m e h n a t
faoliyati o rq a li b o s h q a kishilar bilan bogM anish vositalari,
m a d a n i y a l o q a l a r o 'r n a t i s h usullari, s h a x s la r a ro m u o m a -
laga k i r i s h is h u s l u b l a r i , ijtim o iy t u r m u s h z a r u r i y a t i g a
a y la n g a n n a r s a l a r , o ‘qish va tajriba o rttiris h y o l l a r i kiradi.
O d a td a , j a m i y a t t a ’lim va tarbiya tiz i m i n i egallash, xalq
a n ' a n a l a r i , m a r o s i m l a r i , b a y r a m l a r i , o d a t l a r i , r a s m -
ru su m lari, x u l q - a t v o r k o 'n i k m a l a r in i o 'z la s h ti r is h ja ra y o -
n id a r a n g - b a r a n g m a d a n i y e h t i y o j l a r v u j u d g a k e l a d i ,
y a n g i c h a m a ’n o k a s b e t a b o s h l a y d i . Y u q o r i d a t a ' k i d l a b
o ‘t g a n i m i z d e k , t a b i i y e h t i y o j l a r q o n d i r i l m a s e k a n , u l a r
i n s o n n i h a l o k a t y o q a s i g a y c t a k l a y d i , b i r o q m a d a n i y
e h t i y o j l a r n i n g q o n d i r i l m a s f i g i u n d a y o q i b a t l a r g a o lib
k e l m a y d i , b i r o q k i s h i d a g i m a d a n i y f a z i l a t l a r n i n g s h a k l -
I a n i s h i g a p u t u r y e t a d i , u n i n g k a m o l o t i n i s e k i n -
l a s h t i r a d i .
S h u n i t a ’k i d l a s h jo iz k i, m a d a n i y e h t i y o j la r o ‘zin in g
darajasig a k o ‘ra , j a m i y a t t o m o n i d a n o ‘z a ’zolari oldiga
q o 'y i la y o t g a n t a l a b l a r b ila n bog'Iiqligiga k o 'r a , u l a r o ' z a r o
b ir-b irla rid a n k c sk in farq qiladilar. M a s a la n , hozirgi z a m o n
y o s h la r i n in g b il im o l is h g a nisbatan t i n i m s i z izlanishini,
y a ’ni bilim olish e h tiy o jin in g m o hiyatini e n g so 'n g i m o d a d a
kiyinishga o d a t l a n g a n xud d i shu y o s h d a g i te n g d o s h in in g
e h tiy o j la ri n i b i r m e z o n b i l a n o M c h a s h v a b a h o l a s h
a d o l a t d a n ern as. C h u n k i ehtiy o jla rn in g m o h iy a tig a , ularni
q o n d i r i s h u c h u n a m a l g a oshirish k o ‘z d a tu tilg a n faoliyat
natijasiga, u l a r n i n g xususiyatiga, ijtim o iy yoki individual
y o ‘nalganligiga k o ‘ra, h arqaysisi a lo h id a -a lo h id a baholanadi.
Ij tim o iy j a m i y a t n i n g o ‘z fu q a ro lari o l d i g a q o 'y a y o t g a n
ta la b la r ig a , j a m i y a t n i n g h u q u q aso sla rig a , xalq a n ’a n a -
lariga, y u r i s h - t u r i s h q o id alarig a , m a 'n a v i y a t va qadriyat
tizimiga, m a s la k va d u n y o q a r a s h m o h iyatiga m o s tushadigan
e h tiy o jla r y u k s a k o n g lilik , ijtimoiy faollik, m a 'n a v i y k a m o -
lot u c h u n x i z m a t q ila d i va jam iy at t a r a q q i y o ti n i n g m u h i m
88
www.ziyouz.com kutubxonasi
Dostları ilə paylaş: |