Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
Şöbənin hər hansı sanksiya tətbiq etmək hüququ yoxdur, lakin qanun pozuntuları aşkar edildikdə, 
onların aradan qaldırılması üçün icra hakimiyyəti başçılarına göstərişlər göndərir. 
Maliyyə nəzarətində də mühüm rol Mərkəzi Banka həvalə edilib. O, ölkədə pul münasibətlərini 
təşkil edir və ona nəzarət edir. Mərkəzi Bank qanunu pozan banklara qarşı məcburi tədbirlər tətbiq 
etmək hüququna malikdir. Mərkəzi Bankın funksiyası valyuta tənzimi haqqında qanunvericiliyə 
əməl olunmasına nəzarəti həyata keçirməkdən ibarətdir. Bank sistemi Azərbaycanın maliyyə 
sisteminin ayrılmaz elementidir. Bu gün banklar aktiv və kapital baxımından, regional əhatə 
dairəsi baxımından digər maliyyə vasitəçilərini xeyli qabaqlayır. Respublikada bazar prinsiplərinə 
əsaslanan inkişaf etmiş ikipilləli bank sistemi fəaliyyət göstərir (Azərbaycan Respublikasının 
Mərkəzi Bankı birinci mərhələdə, kommersiya və digər bank olmayan kredit təşkilatları ikinci 
mərhələdədir). 
Baş Dövlət Xəzinədarlığı vahid xəzinə hesabından istifadə etməklə fəaliyyəti büdcənin icrası 
sahəsində təkmil mexanizmə çevrilib. Onun funksiyaları aşağıdakılardır: 
- vəsaitləri və dövlət büdcəsinin gəlirlərini vahid xəzinə hesabında mərkəzləşdirir;
- bir hesab üzrə müxtəlif səviyyəli büdcələrin gəlirləri üzrə mərkəzləşdirilmiş əməliyyatların 
aparılması;
- vahid xəzinə hesabının tranzit hesabları vasitəsilə mərkəzləşdirilmiş və yerli xərclərin, 
büdcədənkənar fondlar və büdcədənkənar fondlar üzrə xərclərin idarə edilməsi;
- Baş Dövlət Xəzinədarlığının Baş Kitabında dövlət büdcəsinin gəlirləri və xərcləri üzrə 
əməliyyatların gündəlik təsviri (Azerbaycan Respublikasının Maliyye Nazirliyi yanında Bash 
Dovlet Xezinedarlıgı haqqında tesdiq olunmush 06 noyabr 2000-ci il tarixli Asasname). 
Xəzinədarlıq orqanları dövlət orqanlarında, banklarda, dövlət büdcəsinin vəsaitlərindən və 
büdcədənkənar fondlardan istifadə edən bütün mülkiyyət formalı müəssisələrdə pul sənədlərini, 
hesabatları və smetaları yoxlamaq hüququna malikdirlər. Onlar həmçinin öz bank hesabları üzrə 
əməliyyatları dayandırmaq və dövlət vəsaitlərinin geri alınması üçün sərəncam vermək 
səlahiyyətinə malikdirlər. Vergi və ya sığorta orqanlarının fəaliyyəti bilavasitə maliyyə ilə 
bağlıdır. Dövlət Sığorta Nəzarəti Xidməti sığortalıların, sığortaçıların və sığorta bazarının digər 
iştirakçılarının maraqlarını nəzərə almaqla sığorta fəaliyyətini tənzimləyir və nəzarət edir. 
Vergi qanunvericiliyini pozan şəxslərə qarşı zəruri məcburi tədbirlər görmək səlahiyyəti Dövlət 
Vergi Xidmətinin orqanlarına verilir. Xidmət hüquqi şəxsdir və öz fəaliyyətində Azərbaycan 
Respublikasının Konstitusiyasını, Vergi Məcəlləsini və Azərbaycan Respublikasının digər 
qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Azərbaycan 
Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını rəhbər tutur. Xidmətin vəzifələri 
aşağıdakılardır:
- Azərbaycan Respublikasının dövlət vergilərinin və digər büdcə gəlirlərinin vergi 
qanunvericiliyinə uyğun olaraq düzgün hesablanmasına, dövlət büdcəsinə daxil olmasına nəzarət 
etmək;
- vergi ödəyicilərinin vergi qanunvericiliyi, vergilərin hesablanması və ödənilməsi qaydası 
haqqında bütün zəruri məlumatlarla təmin edilməsi; 
- vergi sistemində baş verən pozuntuların və çatışmazlıqların səbəblərinin təhlili və onların aradan 
qaldırılması üçün zəruri tədbirlərin görülməsi (Azerbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi 
yanında Dovlet Vergi Xidmetinin 12 may 2020-ci il tarixli fermanla tesdiq olunmush 
Asasnamesi).