O’quv jarayonida texnologiyalarning asosiy yo’nalishlari va uni tadbiq qilish

MONITOR. (Displey)

Kompyuter bilan bo`ladigan bevosita muloqatni

Ekranda ko`rish uchun monitor xizmat qiladi.
Monitor ikki xil rejimda: matn yoki grafik ma’-
lumot chiqaradi.
Matnli rejimda displey ekrani shartli ravishda
80 ta ustunga, 25 satrga bo`linadi. Xar bir belgi
joyga 256 simvoldan biri mos kelishi mumkin.
Grafik rejimda axborotlar nuqtalar to`plami-
dan iborat bo`lib, xar bir nuqta rangga egadir.
(ranglar jilosi 16 rangdan 16,8 mln. ranggacha).
Nuqtalar soni qancha oshsa, tasvirlar sifati
shuncha oshadi.
Monitorlar quyidagi imkoniyatli bo`lishi mumkin. 640 x 200 nuqtalardan 1600x1280 nuqtalarni hosil qilishi mumkin. Monitorlar monaxrom (oq-qora) va razmerlari (14 dyumdan – 21, 24 dyumgacha) bilan farqlanadi.
Ekrandagi minimal (nuqtaviy) tasvirning ko`rinishi piksel ( picture element) deyiladi. Odatda EGA adapteri to`rtburchakli piksel tashkil qilsa, 640x350 nuqtalar hosil qila oladi. VGA – 640x480, SVGA – 640x480, 800x600, 1024x768 – kvadratni hosil qiladi.
Kompyuterga monitor ulash uchun videoadapter zarur. Videoadarter – tasvir to`g`risidagi ma’lumotlar saqlanadigan xotiraning muayyan qismini monitorda aks ettiruvchi signalni, hamda sinxronizasiya signallarini gorizontal (satrli) va vertikal (ustun )taqsimlab, shakllantirishdan iborat.
Monitor sifati bo`yicha : ekrandagi kadrlar chastotasi – 75 Gs ni tashkil etishi lozim. Bu holda monitor sekundiga 80, yaxshi monitorlar 100 kadrni o`tkazishi mumkin.
Notebook kompyuterlari monitori suyuq kristalli monitorlardir.

K L A V I A T U R A .

Klaviaturada foydalanuvchi tomonidan ma’lumotlarni kompyuterga kiritishga mo`ljallangan qurilmadir. IBM PS XT kompyuterlarida 83 ta tugmachali klaviatura IBM PS AT 101 tugmachali klaviaturalar mavjud. Hozirda, asosan 101, 105 tugmachaliklari chiqariladi.

Klaviaturadagi tugmachalarni bajaradigan vazifaga qarab quyidagi bo`lakka bo`lamiz.
1. Alfavit – raqamli , maxsus belgilar kiritiladigan klavishalar (tugmachalar) ( probel, 0-9 bo`lgan sonlar , lotin xarflar A - Z , kirill xarflari , A – YA , xizmatchi simvollar va x.k.)
2. Funksional klavishalar F1- F12
3. Xizmatchi klavishlar ENTER, EXC, yo`nalish tugmachalari. TAB, LEFT, Up , DOWN, RIGHT, PgUp, PgDn,
4 . Yordamchi klaviatura.
Ayrim xizmatchi klavishalarni ko`rib chiqamiz.
ENTER – satr kiritilishi tugaganligini bildiradi;
EXC – (inglizcha qochish) buyruqni bekor qilish , dasturdan chiqish uchun foydalaniladi;
HOME – kursorni qator boshiga qo`yadi.
END - kursorni qator oxiriga qo`yadi
PgUp – matnni orqaga varaqlaydi.
PgDn - matnni oldinga varaqlaydi.
Delete [ Del ] – kursor ko`rsatayotgan belgini olib tashlash.
Ins [ Insert ] – simvol kiritayotgan vaqtida bosilsa , kursor ko`rsatayotgan pozitsiyadagi mavjud simvol o`rniga yangisi uriladi. Agar mazkur klavish bosilmasa, bor simvol bir pozitsiyaga, o`ngga surilib oraga yangi simvol kiritiladi.
Baskspace – kursordan chapdagi belgini o`chiradi.
Print Screen – ekrandagi tasvirni qog`ozga printer orqali bosib chiqaradi, undan tashqari faylga va Windows buferiga nusxa ko`chirishga xizmat qiladi.
[ Break ] – programma ishini to`xtatadi.
[ Scroll Lock ] – blokirovka rejimi surishni saqlaydi. Kursor ekranga o`z xolatini mustaxkamlash ishini bajaradi.
Tab – matnlar bilan ishlanayotganda keyingi qator navbatdagi maxsus ko`rsatilgan nuqtaga (pozitsiyaga) suradi (o`ngga – chapga).
Ctrl (boshqarish) + Alt (o`zgartiruvchi) + Shift (surish ) – boshqa tugmachalarning vazifalarini o`zgartirish uchun ishlatiladi.
Numlock – bosilsa raqamlar kiritish, aks holda kursorni boshqaruvini klavishlar vazifasini o`taydi.
[ Caps Lock ] – bosma xarflarni kiritish yana bossangiz yozma (kichik) xarflarga o`tish mumkin.
[ Shift] + [Ctrl] – alfavitni o`zgartirishimiz mumkin.
[Ctrl]+[Alt]+[Del] – baravariga bosilsa, kompyuter qayta yuklanadi.
[ Ctrl] + [Break] – bajarilayotgan programma yoki buyruq tugatilishini ta’minlaydi.
Kursor – bu o`chib yonib turadigan vertikal chiziqcha. Agar shu chiziqcha ekranda ko`rinsa, demak, siz alfavit raqamli axborotlarni kiritishingiz mumkin. Grafik holatda esa kursor o`z ko`rinishini o`zgartirishi mumkin.