O’zbek I ton respubl I kas I ol I y va o’rta tal

MARKET
İ
NG 
MAXSULOTLAR
N
İ
SOT
İ
Sh
Maxsulotlarni
•
Sifat
•
Xarajatlar
•
Kuyiladigan
talablar
Bozorga tasir
utkazish
•
Sotuvni
tashkil etish
•
Savdo
•
Reklama
Bozorni
•
Talab
•
Taklif

---

---

3
Moliyaviy barkarorlik

Kreditga layokatligi, likvidligi, uz-uzini moliyalashtirish
darajasi, kapitalni tuzilishi
4
İ
jtimoiy maksadlar
İ
sh bilan konikish, daromad darajasi va ijtimoiy ximoya,
ijtimoiy integratsiya, shaxsiy rivojlanish
5
Bozordagi pozitsiya va
prestij
Mustakilligi, imidj, siyosiy sharoitga munosabati,
jamiyatni tan olishi
Marketing maksadlari taxlili unga erishish buyicha asosiy vazifalarni shakllantirishga imkon
beradi. Meffert 1986 yilda 3 ta uzaro boglik marketingni kompleks vazifalarini ajratib kursatadi:
1.Talabni tartibga solish bilan boglik bulgan bozor faoliyatiga kiruvchi vazifalar.
2.Firma yoki korxona soxasiga taallukli vazifalar.
3.Tashki muxit va jamiyat tashkilotlari bilan boglik masalalar.
Marketing vazifalari natijasida marketing jarayonini barcha boskichlariga mos keluvchi marketing
funktsiyalari shakllanadi va doimo tartibga solib boriladi.

---

---

12
-mavzu:
Tashkilotning marketing strategiyasi. 

Reja: 
1. Marketing tushunchasi, turlari va strategiyasi.
2. Marketing imkoniyatlarini urganish.
3. Tashkilot bozorlari.
4. Tashkilotda marketing xizmati.
Marketing tushunchasi, turlari va strategiyasi. 
Marketing-insonning ayirboshlash vositasida talab va extiyojni qondrishga qaratilgan
faoliyatidir. Marketing tarkibiga bozorni o’rganish.
İ
stemolchi buyurtmasiga ko’ra maxsulotlar
assortimentini rejalashtirish, bozorni egallash, reklama, tovarlar va xizmatlarni ishlab
chiqaruvchidan istemolchiga etkazib berish bilan bog’liq tadbirkorlik faoliyati kiradi. Marketing
konstruktor, muxandis, iqtisodchi va boshqa mutaxassislarga bozor extiyojlari bilan tanishish,
istemolchi ushbu maxsulotning qanday bo’lishini istashi, unga qancha xaq to’lashi, u kim uchun
zarurligi xaqida muloxaza yuritish imkonini beradi.
Bozor sharoitida tashkilotni boshqarish marketingni ishlab chiqarish tsiklining boshiga
qo’yadi, chunki xo’jalik qarorlarini qabul qilish asosida ishlab chiqarish imkoniyatlari emas, balki
bozor talablari, xaridor extiyojlari yotadi. Oxir natijada tashkilot ko’lami, tashkilotni boshqarish
tashkiliy tarkibini, boshqaruv tamoyil va usullarini, xizmat ko’rsatish yo’nalishlarini bozor
belgilaydi.
Bozor munosabatlari sharoitida tashkilot bozor konyukturasi, bo’lajak sheriklar imkoniyatlari,
narxlar o’zgarishi xaqida axborot olish asosida o’z ishlab chiqarishini moddiy-texnikaviy taminlash
va kapital qurilishni tovarlar va xizmatlar bozoridan (bevosita ishlab chiqaruvchidan, ulgurji
savdoda, shu jumladan, yarmarka, kimoshdi savdosi, hamda moddiy-teminot va boshqa vositachi
tashkilotlardan) resurslar sotib olish yo’li bilan amalga oshiradi. Natijada tashkilotning reja-iqtisod,
texnika, texnologiya, taminot va sotuv bo’limlari vazifalari o’zgaradi. chunki tashkilot muxandis-
texniklari resurslardan qay darajada foydalana olish imkoniyatiga ega ekanliklarini bilishlari, bozor
tasiridan erkin bo’lishlari uchun tashkilotda bozor iqtisodiyoti, tashkilot ishlab chiqarish va moliya
siyosati masalalari bo’yicha axborot manbaasi, bo’lgan maxsus marketing xizmatini tashkil etish
extiyoji vujudga keladi.
Marketing bo’limi bozorni, ijtimoiy talab xolati va o’zgarishi, konyukturani o’rganish
natijasida tashkilotda ishlab chiqariladigan maxsulot zarurligi, istiqboli masalasini xal etadi.
Tashkilotni marketing vositasida boshqarish ancha mushkul bo’lib, katta xajmda reja-xisob
kitoblarini, kadrlarni qayta tayyorlashni, boshqaruv vazifa va usullarini tubdan o’zgartirishni
talabqiladi. Faqat tashkilot, butun iqtisodiyot xo’jalik mexanizmini tubdan qayta qurishi asosidagina
marketing tendentsiyasini qo’llash mumkin. Aks xolda tashkilot tez o’zgaruvchan talabga moslasha
olmay raqobat kurashiga bardosh bera olmaydi. Bu tashkilot foyda ko’rmasligi va undan kelib
chiquvchi boshqa oqibatlarga olib keladi. Chunki faqat istemolchilar extiyojini xisobga olib, fan-
texnika taraqqiyoti yutuqlaridan foydalana olgan tashkilotgina o’z maxsulotini sotishdan
foydaolishi mumkin.
Bu manoda amerikalik avtomobil magnati G.Fordning fikrini takidlab o’tish zarur. Undan
qanday qilib millioner bo’lganligini so’raganlarida quyidagicha javob bergan: «Juda oson. Men o’z
avtomobillarimni bozorda boshqalarga nisbatan arzonroq sotib, o’z ishchilarimga boshqalarga
nisbatan ko’p xaq to’laganman». Bunday xolda u sinishi kerak edi, lekin u raqobatchilarini
bozordan siqib chiqarib bozorni egallagani uchun millioner bo’ldi.
Tovar pul munosabatlari jamiyatni o’z-o’zini boshqarish mexanizmi bilan qo’rollantirgani
uchun bebaxo xususiyatga ega. Tartibga solinuvchi bozor xo’jalik faoliyatini istemolchiga qaratish,
tashkiliy tizimlar, boshqaruv tamoyili va usullarini qayta qurish, Tashkilot maqsad va vazifalarini
o’zgartirishni talab qiladi.
Amerikalik iqtisodchi Filipp Kotler o’zining mashxur «Markting bo’yicha boshqaruv»
qo’llanmasida marketing turlarining klassifikatsiyasini bergan.

---

---