O’zbeкiston res

6.8. Qiyoslash tartibi va me’yoriy hujjatlarga qo’yilgan talablar

Davlat tekshiruvi va nazorati sohasida foydalaniladigan, qiyoslanishi lozim bo’lgan O’Vning ro’yxati O’zstandart Agentligi tomonidan tasdiqlanadi.

O’V ni Davlat qiyoslashini davlat metrologik xizmati idoralari o’tkazadi, lekin O’V ni qiyoslash huquqi yuridik shaxslarning akkreditlangan metrologik xizmatlariga ham topshirilishi mumkin.
Boshqa davlatlarda bajarilgan O’V ni qiyoslash natijalari xalqaro shartnomalar va bitimlar asosida tan olinadi.
Ekspluatasiyada turgan, ishlab chiqarilgan, ta’minlangan va import bo’yicha sotib olinadigan O’V ni qiyoslashni tashkil qilish va o’tkazish bo’yicha asosiy nizomlar O’z DSt 8.003:2005 “O’z O’DT. O’lchash vositalarini qiyoslash. Asosiy nizomlar” da bayon etilgan.
Ekspluatasiyada turgan, ishlab chiqarilgan, ta’minlangan va import bo’yicha sotib olinadigan barcha O’V davlat qiyoslashidan o’tishi lozim.
O’V birlamchi, davriy, navbatdan tashqari, inspeksion va ekspert qiyoslashdan o’tkaziladi.
Ishlab chiqarishdan yoki ta’mirlashdan chiqqan va import bo’yicha keltiriladigan O’V birlamchi qiyoslashdan o’tkaziladi. O’V ning har bir nushasi birlamchi qiyoslashdan o’tkaziladi. O’V yalpi ishlab chiqarilganda tanlab qiyoslash ruxsat etiladi. Tanlab birlamchi qiyoslash qoidalari, o’tkazish tartibi bu O’V ni qiyoslash metodikasida ko’rsatiladi.
Ekspluatasiyada turgan yoki operativ saqlanayotgan O’V qiyoslashlararo oraliq vaqtlardan keyin davriy qiyoslashdan

129
o’tkaziladi. Davriy qiyoslash vaqti o’lchash vositasining bu davr ichida yaroqliligini ta’minlashni hisobga olgan holda aniqlanadi va belgilanadi.

Davriy qiyoslashlar o’rtasidagi vaqt:
davlat qiyoslashiga taqdim etilgan o’lchash vositasiga davlat metrologik xizmati idoralari tomonidan belgilanadi.
Davlat davriy qiyoslashi namunaviy va ishchi O’V ni qiyoslash grafiklari (shartnomalari) da belgilangan kalendar muddatlarda o’tkaziladi.
Ekspluatasiyada turgan va saqlanayotgan O’V uchun navbatdan tashqari qiyoslash quyidagi hollarda o’tkaziladi:
– qiyoslashlararo davrning yarim vaqti o’tgandan keyin o’lchash vositasidan butlovchi sifatida foydalanilganda;
– qiyoslash tamg’asi, plombasi, shikastlanganda yoki O’V ning birlamchi yoki davriy qiyoslashdan o’tganligini tasdiqlovchi hujjatlar yo’qolganda;
– agar qiyoslash tamg’asining yoki o’lchash vositasining qo’llanishga yaroqliligini tasdiqlovchi hujjatning amal qilinish muddati tugagan bo’lsa, saqlashdan olinib ekspluatasiyaga kiritishda;
– qiyoslashlararo vaqt ichida xaridga chiqarilmagan O’V ni tayyorlovchi korxona iste’molchiga etkazib berishda.
O’lchash vositasining holati va qo’llanilishini davlat nazoratidan va mahkama tekshiruvidan o’tkazishda O’V ning qo’llanishga yaroqli ekanligini aniqlash uchun inspeksion qiyoslash o’tkaziladi. O’V ni inspeksion qiyoslash natijalari davlat yoki mahkama tekshiruvi dalolatnomasida aks ettiriladi.
Davlat qiyoslashidan majburiy ravishda o’tkaziladigan vositalar: a) davlat metrologik xizmatlarining va tadbirkorlik
sub’ektlarining namunaviy o’lchash vositalri;
b) o’zining bevosita vazifasiga muvofiq namunaviy O’V sifatida yoki tayyorlashga buyurtma shartlari bo’yicha ishlab chiqarilgan O’V;
v) nurlanishni ionlovchi va tarkibida nurlanishni ionlovchi manba bor bo’lgan O’V;
g) priborlarni ta’mirlovchi xo’jalik yurituvchi sub’ektlari chiqargan, ta’mirdan keyin boshqa xo’jalik yurituvchi sub’ektlarga berish uchun mo’ljallangan O’V;

130
d) milliy va xalqaro rekordlarini qayd qilish bilan bog’liq o’lchash vositalari;

e) davlat arbitraj idoralari tomonidan ekspertiza o’tkazishda, shuningdek bojxona tekshiruvida o’lchashlar uchun qo’llaniladigan O’V;
k) o’lchash uchun ishchi O’V sifatida qo’llaniladigan, o’lchash natijalari:
tabiatni muhofazalash; sog’liqni saqlash;
mehnat xavfsizligini ta’minlash;
barcha turdagi transportning harakat xavfsizligini ta’minlash; ishlab chiqarish va texnologik jarayonlarning xavfsizligini
ta’minlash;aloqa tizimlarini ta’minlash;
xo’jaliklararo o’zaro hisoblashlar;savdoning barcha turlari; aholiga pulli xizmatlarning barcha turlari uchun qo’llaniladigan
O’V.
O’lchash vositalarini qiyoslash davlat yoki mahkama qiyoslovchisi malakasi berilaganligi to’g’risida amaldagi guvohnomasi bor shaxslar tomonidan bajariladi.
O’zDst 8-010-3 davlat standartida o’lchash vositasining qiyoslashga doir atamalarga ta’riflar o’rnatilgan: