O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Video kartani tanlash, xarakteristikalar, o’rnatish va sozlash
Bugun biz video karta va uning turlarini ko'rib chiqamiz. Aslida video karta degan tushunchani tushunib olsak. Hozirgi kunda bizda tasvir va videolarimizning aniqlik yoki tiniqlik sifati yuqori bo'lib bormoqda. Oldingidek xira va aniq bo'lmagan tasvir va videolar hozirda deyarli mavjud emas. Sababi video karta mavjud ekanligi. Video karta bu bizga tasvir va videolarni tiniqlashtirib beruvchi yoki bizning ko'zimiz ilg'ay oladigan sekundiga 25 kadr o'tishini tezkorlik bilan ta'minlab beruvchi va albatta piksellarni video karta qo'llay olishiga qarab kichraytirib beruvchi qurilma hisoblanadi. Sodda qilib aytganda video karta tezkor qayta ishlovchi qurilma hisoblanadi.
Stolning istalgan erkin nuqtasida biz sichqonchaning o'ng tugmasini bosamiz va paydo bo'lgan menyuda Catalyst Control Center ni tanladik. Chapdagi ustun juda ma'lumotli - kerakli elementni topish oson. Keling endi bir tartibda boshlaymiz. Radeon grafik kartasi ish stoli nazorat nuqtasi bilan boshlanadi. Bu yerda qiziqish yorqinligi va rangi qizg'inligini o'rnatish qobiliyatidir. Bu tizim uch o'lchovli grafikada ishlamaydi.
Bu tizimning "Ishlash" bo'limida siz nominal qiymatdan yuqori chastotalarni kuchaytirib kartochka tezligini sezilarli darajada oshirishingiz mumkin - bu "overclock" deb ataladi.
O'rnatilgan video karta — bunday video karta o'rnatilgan kompyuterlar ba’zaviy ishlar uchun mo'ljallangan kompyuter bo'ladi. Ya'ni operatsion tizim grafikasini ko'rsata olish uchun, ofis ishlari bilan ishlash, oddiy dasturlardan foydalanish, yuqori sifatli rasm yoki film tomosha qilish yoki yengil ya'ni video kartaning xotirasi qo'llay oladigan o'yinlarni o'ynash mumkin (lekin undan yuqori video kartadan xotira talab qiladigan o'yinlarni o'ynash taklif etilmaydi). Video kartaning xotirasi 256Mb gacha bo'lishi mumkin. Bu turdagi video xotira alohida bo'lmaydi bular ona plata (motherboard) da o'zi o'rnatilgan bo'ladi. Hozirgi kunda Intel, ATI (AMD tarkibiga kiruvchi), VIA kabi firmalar o'rnatilgan video kartalarni ishlab chiqaradi.
Tashqi ulanuvchi video karta — aslida olganda bu video karta tashqidan ulanmaydi ya'ni kompyuter ichida maxsus port orqali ona plata (motherboard) ga ulanadi. Nega tashqi ulanuvchi video karta deb nomlanishiga kelsak bu video kartasiz ham bizning kompyuter ishlaydi va bu kartani kompyuter ishini tezlashtirish maqsadida qo'shimcha tarzda o'rnatiladi. Bu kabi video kartalarning o'zining operativ xotirasi, kesh xotira va ishlash chastotasi mavjud. Bularning ishlab chiqilishi kompyuter texnologiyasida ancha yutuqlarga erishishga sabab bo'ldi. Chunki endi yuqori sifatli video va tasvirlarni ko'rishimiz, turli sifatli o'yinlarni o'ynashimiz, yuqori aniqlikda ishlovchi dasturlar bilan ishlash imkoniyati yuzaga keldi desak mubolag'a bo'lmaydi. Tashqi video kartalarning hajmi 256Mb va undan yuqori bo'ladi. Hozirgi kunga kelib o'yinlar uchun mo'ljallangan 1Gb — 12Gb gacha bo'lgan video kartalar mavjud. Bularni ishlab chiqaruvchi firmalarga asosiy talabgorlar AMD va NVidia firmalaridir.
Yuqorida aytilganlarning barchasi faqat o'yin yechimlariga tegishli. Ofis grafik kartalarida katta hajmdagi xotiraning mavjudligi shart emas, chunki bu miqdorni o'zlashtira oladigan o'yinni boshlash mumkin bo'lmaydi.