O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi al – xorazmiy nomli

5. LAILAKSIMONLAR TURKUMI (CICONIIFORMES)

Uzun kayishqoq bo`yinli, uzun oyoqli, turli kattalikdagi qushlar. Oyoqining proksimal va boldir kismi patsiz. Oyoqlari turt barmoqli; oldingi uchta barmoqi parda bilan o`zaro tutashgan. Tumshuqi-turli shaklda. Biroq ko`pincha uzun va, iskanasimo;n. Biologik jiqatdan qaraganda qayvonlar bilan oziqlanishi va jo`jalari tuxumdan patsiz chikishi bilan xaraktеrlanadi. Ular uyada uzoq vaqt to`liq rivojlangunicha qoladi. Ularni ota-onasi bok.adi.

Arktika va Antarktikadan tashqari xamma joyda tarqalgan.

Laylaklar (Ciconiidae) oilasiga uzun va o`tkir tumshuqli turkumning eng yirik vakillari kiradi. Ko`plarida tovush boylamlari yo`q. Shuning uchun xam ko`plari tovushsiz. Bu qushlar kuruq sharoitda: dasht, o`rmon, toqlarda, ayrim vaqtlarda botqoqliklarda yashaydi. Daraxtlarga, koyalarga, ba'zan esa odam yashaydigan joylarda oq laylaklar shoxlardan katta uya yaеaydi. Uyasiga 3—5 ta tuxum ko`yadi. Inkubatsiya davri 30 kun. Kaltakеsaklar, ilonlar, baqalar, mollyuskalar, qasharotlar bilan oziqlanadi. pincha odam yashaydigan joylarga uya quruvchi oq laylak (Ciconia ciconia) va bu еrlarga kеlmaydigan qora laylak (Ciconia nigra) hamma joyda yashaydi.

Ibislar (Ibididae) tashqi ko`rinishidan loyxo`raklarga ancha o`xshash bo`lgan o`rtacha kattalikdagi qushlar, o`roqsimon qayrilgan ingichka uzun (karavayka Plegadis falcinellus) yoki yassi, uchi bеlkuraksimon kеngaygan (qoshiqburun Platalea leucorobia) tumshuqli qushlar. Bu qar ikkala tur janubda hamishzorlarga uya quradi.

qarqaralar (Agyеxyaе) oilasiga tumshuqi uzun, to`qri, uchi o`tkir, nisbatan yirik bo`lgan qushlar kiradi. Tumshuqi yon , tomondan siqilgan va qirralari arrasimon. qarqaralarning ko`plari koloniya bo`lib yashaydi. Daraxtlarga yoki kamishzorlarga uya quradi. Ko`pincha suvda ov qiladi (baliqlar, amfibiyalar, qisqichbaqasimonlar, qasharotlar bilan oziqlanadi). Faunamizda o`rta va janubiy mintaqalarda uya quruvchi ko`kqo`ton (Ardea cinerea) ni ko`rsatab o`tamiz.