O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Tarix va madaniy meros fakulteti

Berdaq Berdimurot Qarg’aboy o’g’li (1827-1900) qoraqalpoqshoiri. Ko’plablirikshe’rlar, "Omongeldi", "Ernazarbiy" kabitarixiydostonlar, "Ahmoqpodsho" she’riyromanimuallifidir. She’rlariinsonparvarlikvaerksevarlikg’oyalari, adolatsizlikvahaqsizlikkaqarshiisyonruhibilanteransug’orilgan. Berdaq XIX asrningmashhurshoirlaridanbiribo’lib, u o’zasarlaridaadolat, tenghuquqlik, insonparvarlik, vatanparvarlikg’oyalariniifodalaydi, zolimlarnifoshetib, kambag’allarnihimoyaqiladi. Qoraqalpoqxalqiningog’irturmushinihaqqoniytasvirlab, uningbaxtlikela­jaginiorzuqilganshoirvatandoshlarinierkvabaxt­-saodatuchunkurashgachorlagan. Berdaq XIX asrdaO’rtaOsiyodaijtimoiyg’oyalarrivojlanishidakattarolo’ynadi. Shoirxalqdao’zini-o’zianglashruhini, erksevarlikvaozodlikuchunkurashruhiniuyg’otishgaxizmatqildi. Musiqashunos, shoir, xattotliksan’atinimukammalegallaganKomil ‘Xorazmiy (1825-1899) o’zininghartomonlamakuchliqobiliyategasisifatida Muhammad Rahimxon II saroyidashuhratqozonganedi
XIX asrdanboshlabO’rtaOsiyodavlatlarishaharlaridaqurilishishlariasta-sekinrivojlanaboshladi. Ayniqsa, Xivaxonligida XIX asro’rtalarigaboribbunyodkorlikishlariavjoldi. Shu kunlargachasaqlanibqolganOlloqulixonmadrasasi, RahmonqulInoqsaroyi, Movarounnahrdaengbalandhisoblangan, biroqtugallanmayqolganulug’vorminora, Ichanqal’aarxitekturamajmuasigakiruvchi Muhammad Aminxonmadrasasi (1852), Ark darvozasiqarshisidagi Muhammad Rahimxonmadrasasi (1871) bunyodetildi. Ana shudavrgakelib, Qo’qonxonligida ham ulkanbinolarqurilishiboshlandi. XIX asrikkinchiyarminoyobarxitekturayodgorligihisoblanmish 100 danortiqxonadaniborat Xudoyorxonsaroyi (1863-1870) bezaklarivanaqshlario’ziningyorqinjilosibilanajralibturadi. HazratiKalonSohibmadrasasi (1862), Hokimoyimmadrasasi (1870), Xudoyorxonningo’g’liSultonMurodbekmadrasasi (1872) quribbitkazildi.
Rossiyada XVII asrdanboshlabtovar-pulmunosabatlarigurkirabrivojlandi. O’rtaOsiyodavlatlaribilan ham savdo-sotiqqilishzaruriatiyuzagakeldi. Rossiyahukmdorlario’zelchilariniO’rtaOsiyodavlatlarixonlarihuzurigabirin-ketinjo’nataboshladilar. Pyotr I (1672-1725) hukmronlikqilgandavrdanboshlab, Rossiyaimperiyasiharakatlaridabudavlatlarnikuchbilanbosibolishniyatiborligiko’zgatashlanadi, chunonchi, Pyotr I Bekovich-Cherkasskiy boshchiligidaO’rtaOsiyogaekspeditsiyajo’natadi. Bu ekspeditsiyamuvaffaqiyatsizlikkauchraydi. Shundanso’ngPyotr I yangichayo’ltutdi. O’rtaOsiyogaqilinadigankeyingiyurishlarxavfsizbo’lishinita’minlashuchunistehkomlartiziminiqurib, O’rtaOsiyodavlatlarichegarasitomonasta-sekinsiljibborishto’g’risidabuyruqberdi. Shundayistehkomlardandastlabkiyettitasi 1718-yilda Irtishdaryosisohilidaqurildi. Semipalatinsk shahrishutariqadunyogakeldi. Rossiyaimperiyasiningkeyingihukmdorlariham ushbustrategikrejaniamalgaoshirishnidavomettirdilar, chunkiRossiyadaip-gazlamasanoatlrivojlanganisayinO’rtaOsiyoningbozorsifatidagiahamiyatiortabordi. RussavdogarlariXitoydansiqibchi­qarilgani, shuningdek, TurkiyavaErongaBritaniyatovarlarikiribkelib, russavdo-sotig’icheklangani sari bumintaqaahami­yatiortabordi. O’rtaOsiyodainglizsavdosiortibborishimunosabatibilanRosslyahukmrondoiralario’zhalovatiniyo’qotaboshladi. UIarAngliyaO’rtaOsiyohududinibosibolib, Kaspiydengizisohiligachiqishidanxavotirdaedilar. BuyukBritaniyahukumatiRossiyaningAfg’onistonchegaralaridapaydobo’lishigayo’lqo’ymaslikkaharakatqildi.