O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

Windows XP grafikli interfeysi
Foydalanuvchining grafikli interfeysi (FGI) – bu uning SHK bilan qulay muloqot 
qilish tizimidir, FGI yordamida, ko’pincha qisqa tushuntirish yozuvlari bilan olib 

---

19 
boriladigan turli xil grafikli ob’ektlar (fayllar, hujjatlar, dasturlar, qiymatlar, jixozlar) 
monitor ekranida tasvirlash imkonini beradi, foydalanuvchi bularga ta’sir ko’rsatib 
komp’yuter ishini boshqarish mumkin.
Grafikli operatsion tizimlar va qobiqlarda foydalanuvchining grafikli interfeysi 
standarti mavjud bo’lib, u o’z ichiga quyidagilarni qamrab oluvchilarni oladi:
- menyu tizimlari – kerakli joyni tanlash uchun klaviaturani va ―sichqon turidagi 
ko’rsatgichdan qo’llanadi;
– oynalar tizimi – dasturli va matnli fayllar va ularning lavhalari bilan ishlash uchun 
mo’ljallangan;
1.
asboblar paneli
– 
rejimlar va qayta ishlashlarni knopka-piktogrammasi bilan 
ishlashga mo’ljallangan;
2.
klavishlar kombinatsiyasi
 
(―dolzarb klavishlar) – klaviaturadan talab 
etilayotgan buyruqlarni tezda kiritish uchun mo’ljallangan;
3.
andozalar
 
– hujjatlar shakllari va ekranli shakllar.
4.
asosiy so’z va tushunchalar asosida qurilgan kontekstga bog’liq yordam tizimi.
Windows XPga oynalar tizimi bilan bir qatorda interfeysni yana ikkita yangi 
elementi kiritilgan: papkalar va yorliqlar;
WYSIWYG printsipi bo’yicha, ya’ni 
“
nimani ko’rsang, shuni olasan
” 
ishlovchi 
Windows XP 
grafik interfeysining asosini 3-darajali oynalar tizimi tashkil etadi 
(Windows - oyna), u odat bo’lib qolgan ―ish stoli sharoitini yaratadi. Tizimda ishlash 
uchun sichqon yoki trekbol grafik ko’rsatgichini (manipulyator) ishlatish qulaydir, 
lekin klaviatura bilan ishlasa ham bo’ladi.
Ish stoli
 
– bu displey ekrani bo’lib, unga Windows XPning hamma kerakli 
ob’ektlarini: oynalar, papkalar, yorliqlar – odatdagi yozuv stolidagiday – joylashtirish 
mumkin.
Oyna to’g’ri burchakli ramka bilan chegaralangan ishchi stolining bir qismi 
bo’lib, unga ixtiyoriy ob’ektni (matn, rasm, boshqa oyna) joylashtirish mumkin, va 
uning ustida ishlarni bajarish mumkin (matnni yozish, rasm chizish, ko’rsatmalarni va 
buyruqlarni kiritish va b.).
Papka – bu mantiqiy sig’im bo’lib unda ixtiyoriy ob’ektlarni – hujjatlar, fayllar, 
boshqa papkalar, yorliqlar va sh. o’. – saqlash mumkin. Papka DOS ni direktoriyasi 
yoki katalogiga o’xshashdir.
Yorliq – bu ob’ektning (hujjat, dastur, qurilma) shartli belgilanishi bo’lib, uning 
yordamida ob’ektga tezda murojaat qilishni ta’minlaydi.