O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta`lim vazirligi guliston davlat universiteti a. Burxanov, G`. Berdiyev, M. Allayarova

Davlat mustaqilligini ta’minlash 
va mustahkamlash-ning birdan - 
bir ishonchli vositasi - bu qishloq 
xo‘jaligidir. Dunyoning barcha 
boyliklariga ega bo‘lsangiz-da, 
ammo qorin to‘qlashga hech 
vaqongiz bo‘lmasa, siz baribir 
kimgadir qaram bo‘lasiz. Savdo 
boylikni yaratadi, qishloq xo‘jaligi 
esa 
erkinlik 
va 
farovonlikni 
ta’min etadi. 
Jan Jak Russo
1-MAVZU. QISHLOQ XO‗JALIK IQTISODIYOTI 
FANINING PREDMETI VA METODLARI 
Reja: 
1.1.
 
Fanning predmeti va vazifalari. Qishloq xo‗jaligidagi 
iqtisodiy tadqiqot usullari 
1.2.
 
Qishloq xo‗jaligining mamlakat iqtisodiyotidagi 
ahamiyati 
1.3. Qishloq xo‗jaligining xususiyatlari 
1.4. Qishloq xo‗jaligining iqtisodiy samaradorligining 
asosiy ko‗rsatkichlari 
 
Tayanch 
tushuncha 
va 
iboralar: 
qiymat, 
mehnat 
unumdorligi, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish, jamg‘arish, 
ekonomiks, 
monografik, 
iqtisodiy-statistik 
(korrelyatsiya, 
dispersiya, indeks, regressiya), abstrakt-mantiqiy, eksperimental, 
iqtisodiy-matematik, grafik, konstruktiv. 
 
 
1.1. Fanning predmeti va vazifalari. Qishloq xo‗jaligidagi 
iqtisodiy tadqiqot usullari 
Tarmoq iqtisodiyoti tushunchasi va 
vazifalari.
Qishloq xo‗jaligining eng 
muhim vazifasi mamlakat aholisini oziq-
ovqat, qayta ishlash sanoatini zarur qishloq 
xo‗jaligi xom ashyosi bilan ta‗minlashdan 
iborat. Ushbu muammoni hal etish sohani 
yanada 
faollashtirish, ilmiy-texnikaviy 
taraqqiyotni 
jadallashtirish, 
iqtisodiy 
munosabatlarni 
takomillashtirish, 
mulkchilikning 
turli 
shakllari 
va 
boshqaruv turlarini rivojlantirish bilan 
bog‗liq. 

---

8 
Xo‗jalik 
yuritishning 
ilmiy 
salohiyatini 
ko‗lamini 
kengaytirish, ishlab chiqarishni boshqarishdagi tashabbuskorlik va 
faollikni oshirishning asosiy sharti qishloq xo‗jaligiga malakali 
mutaxassislarni tayyorlashda iqtisodiy bilimilarni o‗qitishdan 
iboratdir. 
Shu munosabat bilan ―Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti‖ 
kursining asosiy maqsadi obyektiv iqtisodiy qonunlar va ularning 
qishloq xo‗jaligidagi namoyon bo‗lishlarini o‗rganishdir. Iqtisodiy 
fan qishloq xo‗jaligidagi ishlab chiqarish munosabatlarini moddiy 
ishlab chiqarishning boshqa sohalari bilan o‗zaro bog‗liqlikda 
o‗rganadi, tabiiy, texnik va boshqa tegishli fanlarni o‗rganish 
natijalariga tayanadi. 
Iqtisodiyot deganda odamlar tomonidan ishlab chiqarish 
jarayonida 
vujudga 
keladigan 
ijtimoiy 
munosabatlarning 
umumiyligi tushuniladi. Iqtisodiyot tarmoqlari (iqtisodiyot, sanoat, 
transport, qurilish, savdo, qishloq xo‗jaligi va boshqalar) 
iqtisodiyot tarmoqlarida umumiy iqtisodiy qonuniyatlarning 
namoyon bo‗lish xususiyatlarini o‗rganadi. 
Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti fan sifatida obyektiv iqtisodiy 
qonunlarning harakatlari va qishloq xo‗jaligini ishlab chiqarishdagi 
namoyon bo‗lish shakllarini o‗rganadi. Qishloq xo‗jaligiga 
bo‗ysunadigan iqtisodiy qonunlar tabiatan obyektiv bo‗lib, 
odamlarning ongiga bog‗liq emas. Umumiy iqtisodiy qonunlarga 
rioya qilgan holda qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti muayyan 
sharoitlarda ularning harakatlarining o‗ziga xosligini ochib beradi 
va ulardan iqtisodiy amaliyotda foydalanish usullarini ishlab 
chiqadi. 
Qishloq xo‗jaligida iqtisodiy qonunlar tizimiga quyidagilarni 
kiritamiz: qonun, qiymat, mehnat unumdorligining o‗sishi qonuni, 
kengaytirilgan takror ishlab chiqarish qonuni, jamg‗arish qonuni. 
Iqtisodiy qonunlarning butun tizimining harakatini hisobga 
olish va obyektiv foydalanish aholining o‗sib borayotgan 

---

9 
ehtiyojlarini ta‗minlashga va jamiyatning barcha a‗zolarining erkin 
har tomonlama rivojlanishiga qaratilgan. 
Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti tarmoq sifatida ilm-fan sifatida 
amaliy xulosalar chiqaradi va asosiy iqtisodiy qonunlarni 
agrosanoat kompleksi rivojlanishining o‗ziga xos sharoitlarida 
qo‗llash usullarini ishlab chiqadi.