O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti sirtqi bo`lim “jismoniy madaniyat yo`nalishi”

Kompyuter viruslari haqida umumiy tushunchalar

 

 

Virus nima?

 

Virus dasturi kompyuterdagi ma'lumotlar butunligini buzishga yoki ularni o'chirishga 

mo'ljallangan bo'ladi. Ilk bor virus dasturlari AQShda ishlab chiqarilgan, chunki aynan bu 

davlatda shaxsiy kompyuterlar keng tarqalgan edi. Ilk bor ishlab chiqarilgan virus dasturlari 

foydalanuvchini hotirjamligini buzishga va asabiga tegishga qaratilgan edi. Lekin keyinchalik 

ular zarar yetkazishni o'zining maqsadi sifatida qabul qilib oldi. Hozirgi paytda butun dunyo 

buyicha 200000 dan ortiq virus dasturlari mavjud. Ular kompyuter viruslari bo'lib, 

kompyuterdagi ma'lumotlarga zarar yetkazadi yoki kompyuterning ishlash samaradorligini 

tushirib yuboradi. 

Mashxur «doktor» lardan biri D.N.Lozinskiy virusni kotibaga o`xshatadi. 

Tartibli kotibani faraz qilsak, u ishga keladi va stolidagi bir kunda qilishi kerak bo`lgan 

ishlarni – qog`ozlar xatlarni ko`radi. U bir varog`ni ko’paytirib bir nusxasini o`ziga 

ikkinchisini keyingi qo`shni stolga qo`yadi. Keyingi stoldagi kotiba ham kamida ikki nusxada 

ko’paytirib, yana bir kotibaga o`tkazadi. Natijada kontoradagi birinchi nusxa bir necha 

nusxalarga aylanadi. Ba’zi nusxalar yana ko’payib boshqa stollarga ham o`tishi mumkin. 

Kompyuter viruslari 

taxminan shunday ishlaydi

, faqat qog`ozlar o`rnida endi dasturlar, kotiba 

bu - kompyuter. Birinchi buyruq «ko`chirish-nusxa olish» bo`lsa, kompyuter buni bajaradi va 

virus boshqa dasturlarga o`tib oladi. Agar kompyuter biror zararlangan dasturni ishga tushirsa 

virus boshqa dasturlarga tarqalib borib butun kompyuterni egallashi mumkin. 

---

Agar bir dona virusning ko’payishiga 30 sekund vaqt ketsa, bir soatdan keyin bu 1000000000 

dan ortib ketishi mumkin. Aniqrogi kompyuter xotirasidagi bo`sh joylarni band qilishi 

mumkin. 

Xuddi shunday voqea 1988 yili Amerikada sodir bo`lgan. Global set orqali uzatilayotgan 

informastiya orqali virus bir kompyuterdan boshqasiga o`tib yurgan. Bu virus Morris virusi 

deb atalgan. 

Ma’lumotlarni virus qanday yuk qilishi mumkin degan savolga shunday javob berish 

mumkin: 

1. Virus nusxalari boshqa dasturlarga tez ko’payib o`tib oladi; 

2. Kalendar bo`yicha 13-sana juma kunga tug`ri kelsa 

hamma hujjatlarni yo`q qiladi (uchiradi). 

Buni hammaga ma’lum «Jerusalem» («Time» virusi ham deb ataladi) virusi juda «yaxshi» 

amalga oshiradi. 

Ko’p hollarda bilib bo`lmaydi, virus qayerdan paydo bo`ldi. 

 

Kompyuter viruslari - ko’payuvchi, dasturlarni 

{|Ц||ga 

ko`chib olishi, yomon oqibatlar 

keltirib chiqaruvchi dasturlardir. Lekin ular qat’iy bir ko`rinishda bo`lishi belgilab 

qo`yilmagan. 

Virusni Aniqlanishi shundaki, u kompyuter sistemasida joylashib va ko’payib borishiga 

bog`liq. Misol uchun, nazariy jihatdan operativ sistemada virus davolab bo`lmaydi. 

Bajaruvchi kodning soxasini tuzish va o`zgartirish ta’qiqlangan sistema misol bo`lishi 

mumkin. 

Virus hosil bo`lishi uchun bajariluvchi kodlar ketma-ketligi ma’lum bir sharoitda shakllanishi 

kerak. Kompyuter virusining xossalaridan biri o`z nusxalarini kompyuter tarmoqlari orqali 

bajariluvchi ob’ektlarga ko`chiradi. Bu nusxalar xam o`z-o`zidan ko’payish imkoniyatiga ega.