O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston milliy universiteti jizzax filiali sirtqi bo’lim

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI JIZZAX 
FILIALI SIRTQI BO’LIM 
 
“Axborot tizimlari va texnologiyalari” (soha va tarmoqlar bo’yicha) 
yo’nalishi 215-21-guruh 
Ma’naviyatshunoslik fanidan 
Bajardi: Rahmatova R. A 
Qabul qildi: Mallayeva E. M 
 
Jizzax-2023 
 

---

 
1.Ma’naviyat tushunchasining mohiyatini izohlab bering? 
 2.Moddiy va ma’naviy hayot uyg’unligini izohlang.
3.Ma’naviyatni rivojlantirish hozirgi davrda davlat siyosatining ustuvor 
yunalishi darajasiga ko‘tarilish sabablari nimada deb bilasiz? 
1.Ma'naviyat tushunchasi insanlar orasidagi o'zaro munosabatlarni, o'z-o'zini 
tushunishni, o'z maqsadlarini va qadriyatlarini, o'zga ta'lim va rivojlantirishni, 
xayotiy ko'rsatkichlarni, etik va ma'naviy qoidalar asosida harakat qilishni 
ifodalaydigan tushunchadir. Ma'naviyat, insoniyatning asosiy qismini, ruhni va 
boshqaruvni o'z ichiga oladi. 
Ma'naviyatning mohiyati juda murakkab va shaxsiydir, chunki har bir 
insonning o'ziga xos, shaxsiy ma'naviyat an'anasi, qadriyatlari, etik normatlari va 
dunyoviy fikrlash stili mavjud bo'ladi. Bu tushuncha insonning o'z o'zini tushunish, 
boshqalarni tushunish, tabiiy qonunlarga va ijtimoiy qoidalar bilan muvofiq harakat 
qilish, o'z xayotiy maqsadlarini aniqlash va uning ustiga ishlash bilan bog'liq. 
Ma'naviyatga oid mohiyat, insoniyatning yaratqanlik, insonga oid maqsadlar 
va ma'nolar, rohat, xurshidlik, muhabbat, insonga qadr-qimmatlarni berish, adolat, 
etik va o'z bilimini rivojlantirish kabi tushunchalarni o'z ichiga oladi. Bu tushuncha, 
insoniyatning yuqori hissiyot va uning boshqaruv qobiliyati, o'z-o'zini tushunish va 
o'z bilimini ta'lim va rivojlantirish orqali oshirishga qaratilgan. 
Ma'naviyatning mohiyati, insonlar orasidagi hamkorlik, adolat, insongina 
huquqlar, xayotiy maqsadlar va o'z-ozodlikka erishish kabi masalalarni muhokama 
qiladi. Bu tushuncha, insoniyatning rohat va xurshidlik qilish qobiliyatini, xayotiy 
iloji boricha zotga qarshi kuch va hujjatlarni ta'lim va tarbiya orqali rivojlantirishga 
ta'minlaydi. 
Ma'naviyat tushunchasi, odamlar orasidagi munosabatlarni, ijtimoiy tizimni, 
insoniyatning yuqori qadriyatlarini va xayotiy maqsadlarini belgilashda katta 
ahamiyatga ega. U insonlarga yaxshi xarakatlar, etik tamoyillar, qadr-qimmatlarni 
o'rgatish, insonga xayrli xizmat qilish, ijtimoiy muhitda barqarorlik va barqarorlikni 
ta'minlash kabi maqsadlarni qo'llab-quvvatlaydi. 
Barcha insoniyatning ma'naviy tushunchasi shaxsiy, madaniy va diniy tarbiya, 
ta'lim va boshqarish orqali shakllanadi. Bu tushuncha, insonning o'zini tushunish, 
o'z-o'zini boshqarish, boshqalarni tushunish va qadrlash, xayotiy maqsadlar va etik 
qoidalar bilan muvofiq harakat qilishning asosini tashkil etadi. 

---

2.
Moddiy va ma'naviy hayot uyg'unligi, insonning jismoniy va ruhiy qismlari 
orasidagi to'liq harmoniyani ifodalaydi. Ushbu uyg'unlik insonning jismoniy va 
ruhiy xoshiyalarining mos kelishishini, bir-birini o'zlashtirishini, o'zaro qo'llanishini 
anglatadi va insonning to'liq saodat va barqarorlik hissiyatini ta'minlaydi. 
Moddiy hayot, insonning jismoniy xususiyatlariga, beshta hissiy organiga, 
tana funktsiyalariga, tana energiyasiga va jismoniy xavfsizligiga tegishli bo'lgan 
hayotga ishoralanadi. Bu jismoniy hayot, yem, suv, yashil o'rtaning mavjudligi, turli 
turlar bilan ta'minlanadigan bog'liqliklar, yutuqlar, jismoniy faoliyat va tashqi 
imkoniyatlarga aloqador bo'lgan muhitni o'z ichiga oladi. Bu hayot, jismoniy 
sharoitlarni ta'minlash, yuqori faoliyat va energiya darajasini saqlash, sog'lomlik va 
xavfsizlikni ta'minlashga yo'l qo'yadi. 
Ma'naviy hayot esa insonning ruhiy, ma'naviy, o'z-o'zini tushunish, o'z-o'zini 
rivojlantirish, o'zga yordam berish, maqsad va ma'nolarni aniqlashga bog'liq bo'lgan 
hayotga ishoralanadi. Bu hayot, insonning maqsadlarini belgilash, o'zga qadr-
qimmatlarni berish, xayrli xizmat qilish, mehnat, o'z-o'zini rivojlantirish, ma'naviy 
qadriyatlar va etik tamoyillar asosida harakat qilish, insoniyatning xayotiy 
maqsadlariga erishishga yo'l qo'yadi. 
Moddiy va ma'naviy hayot uyg'unligi, insonning jismoniy va ruhiy 
xavfsizligini ta'minlayadi. Jismoniy hayotning yaxshi bo'lishi, ruh va fikrni o'z-
o'ziga qaytarish imkonini beradi. Bu uyg'unlik insonning yuqori faoliyat darajasini, 
barqarorlik va saodat hissiyatini oshiradi. Moddiy va ma'naviy hayotning mos 
kelishishi, insonning yutuqlarini, maqsadlarini va qadriyatlarini belgilashga, o'z-
o'zini tushunishga, o'z-o'zini rivojlantirishga, boshqalarga yordam berishga, ijtimoiy 
muhitga foyda yetkazishga va insonning shaxsiy rivojini ta'minlashga yo'l qo'yadi. 
Insonlar uchun muhim bo'lgan vazifalar jismoniy va ruhiy hayotning 
uyg'unligini ta'minlash, jismoniy-sog'lomlik va ruhiy-barqarorlikni saqlash, o'z-
o'zini rivojlantirish, o'z va boshqalarga yordam berish, tabiiy va ijtimoiy muhit bilan 
barqaror munosabatda bo'lish kabi asosiy ko'rsatkichlarga amal qilishdir. Bu sayyora 
hayot uchun muhimdir, chunki yagona moddiy yoki ma'naviy yondashilmagan holda 
insonning to'liq saodat va barqarorlikka erishish imkoniyoq. 

---

3. Hozirgi davrda davlat siyosati, ma'naviyatni rivojlantirishga katta e'tibor 
berishning sabablari quyidagilardir: 
1. Insoniyatning qadriyatlariga e'tibor berish: Davlatlar, insoniyatning 
qadriyatlarini, huquqlarini, erk va erkinliklarini himoya qilishga qaratilgan. 
Ma'naviyatni rivojlantirish, insoniyatning ruhiy, ma'naviy va adolatli yondashuvini 
ta'minlashga xizmat qiladi. 
2. Ijtimoiy barqarorlik va amaldagi muhim tashkilotlar: Davlatlar, ijtimoiy 
barqarorlikni ta'minlash, insonlarning o'z-o'zini rivojlantirishini, maqbuliyatini 
oshirish, yoshlarni yaxshi ma'naviy tarbiyalashga yo'naltirish, o'zaro qo'llanishni 
kuchaytirish uchun ma'naviyatni rivojlantirishga qaratilgan. 
3. Ma'naviyatning barqarorlik va yoshlarni ta'lim bilan ta'minlashdagi 
ahamiyati: Ma'naviyatni rivojlantirish, yoshlarni ma'naviy qadriyatlar bilan tanish, 
adolat, erkinlik, etik tamoyillar va shu jumladan o'z-o'zini tushunishni o'rgatishga 
qaratilgan. Bu, o'zaro hurmat, toifa va taqdir, ijtimoiy adolat va barqarorlik asosida 
insoniyatni rivojlantirishga yordam beradi. 
4. Ma'naviyatning erk va demokratik qo'llanilishi: Ma'naviyatni rivojlantirish, 
erk, demokratiya, o'zgarmaslik, jamiyatning har bir fuqarosiga teng huquqlar berish, 
yurtimizda o'zaro hurmat va ma'naviyatga e'tibor berish prinsiplarini qo'llab-
quvvatlayadi. 
5. Global integratsiya va kulturalgina ko'rish: Bugungi dunyoda global 
integratsiya va kulturalgina ko'rish jarayonlari kuchaymoqda. Ma'naviyatni 
rivojlantirish, o'zaro tajribalar, xalqaro hamjamiyat, ma'naviyatni qo'llab-quvvatlash 
va o'zaro tajribalar asosida o'zaro ko'rishni oshirishga xizmat qiladi. 
6. Ma'naviyatning insoniyatga yo'naltirilgan siyosati: Ma'naviyatni 
rivojlantirishning sabablari o'zaro hurmatga, insoniyatga e'tibor qaratishga, o'z-o'zini 
tushunish, adolat, erkinlik, maqbuliyat, huquq va erkinliklarni ta'minlashga bo'lgan 
talablarga javob berishga bog'liq davlat siyosatining ustuvor yunalishidir. 
Hozirgi davrda davlatlar, insoniyatning ruhiy, ma'naviy va adolatli 
rivojlanishiga 
qaratilganligini 
tushunishdi 
va 
bu 
sababli 
ma'naviyatni 
rivojlantirishga katta e'tibor berishga intilishdi. Bu, insonlarning shaxsiy 
rivojlanishini, ijtimoiy barqarorlik va demokratiyani kuchaytirishni, insoniyatning 
qadriyatlarini himoya qilishni, yoshlarni ma'naviy tarbiyalashga yo'naltirishni, 
global hamjamiyat va insoniyatning birlashuvini oshirishni maqsad qilgan davlat 
siyosatining natijasidir.