O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

қилгич майдонига қуёш нурланишининг тушишига таъсир этувчи асосий ва 
қўшимча омиллар
. 
Қуёш
энергияси оқими. Аксланган, диффузияланган, тўғри қуёш оқими. Ер 
атмосферасининг таркиби. Қуёшнинг оғиши ва эклиптикаси. Қуёш соат бурчаги. Қуёш 
атрофида Ернинг эллиптик равишда айланиши. Баҳорги ва кузги тенг кунлик. Анолемма. 
Купер формуласи. Ҳар хил Қуёш баландликларида Ер атмосферасида қуёш нурининг йул 
узунлиги. Атмосферанинг тиниқлик коэффициенти (аэрозоль, сув буғи, чанг ва 

---

165 
бошқалар). 
 
6-
мавзу. Ихтиёрий қия қабул қилгич майдончага тўғри тушаётган қуёш нурланиши 
оқим зичлигини ҳисоблаш
. 
 
Тўғри қуёш нурланишининг оқим қуввати. Горизонтал қабул қилувчи майдонча. 
Жанубга, Ғарб ёки Шарққа, шиолга ориентирланган вертикал қабул қилувчи майдонча. 
Қуёш нурланиши тушиш бурчаги. Зенит бурчак. Ҳудуд кенглигининг йиғинди қуёш 
нурланиши оқимига таъсири. Қуёш оғиши ва Қуёш соат бурчагининг йиғинди қуёш 
нурланиши оқимига таъсири. Атмосферанинг йиғинди қуёш нурланиши оқимига таъсири.
 
2-
Модул. 
Гелиоэнергетик 
ҳисоб
-
китобнинг 
ахборот 
таъминотини 
хусусиятлари.
 
 
7-
мавзу. Гелиоэнергетик ҳисоб
-
китоблар.
 
 
Ҳар хил типдаги Қуёш энергетик қурилмаларининг иш режимлари ва 
параметрларини асослаш учун гелиоэнергетик ҳисоб китоблар.Катта бирлашган энергетик 
тизим таркибида қуёш энергетик қурилмасининг (ҚЭҚ) иши. Нисбатан катта қувватга эга 
бўлмаган локал энерготизимида ҚЭҚ иши. Аънанавий ИЭМ, ИЭС, ГЭС ва АЭС билан 
биргаликда катта бирлашган энергетик тизим таркибида ҚЭҚ иши.