O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amilyoti kafedrasi

Kuzatish
-xulq-atvor o‘ektining maqsadli idro qilish va qayd qilish. 
Kuzatish metodi xususiyatlaridan kuzatishning jadalligi va faol emasligidan, 
bidvosita kuzatishdan, kuzatishning takrorlash imkonining yo‗qligi, uning 
davomiyligidan iborat. Kuzatish natijalari validligini oshirish uchun ekspert 
baholash, audio-va videoyozuvlar, kuzatishning standartlashtirish, faol 
kuzatuvchini nazorat qilishlardan foydalaniladi.
O„lchash
– boshqa ob‘ekt yordamida ob‘ektning holatini qayd etish yoki
ma‘lum qiymatlar va uning qoidalari uchun o‗rnatilgan mos psixologik 
shkalalardagi o‗rniga olib kirish orqali ob‘ektni ifodalash vositasidir. 
Nometrik (nominativ shkala va tartiblash shkalasi) va metrik (intervallar va 
teng munosabatlar shkalalari) shkalalar bo‗ladi. Psixologiyada ko‗pincha 
nometrik shkalalardan foydalaniladi. 
Eksperiment
– ilmiy farazlarni tekshirish metodi bo‗lib, uning 
borishida eksperimentator sinaluvchining asosiy shartlarni qo‗yadi va chet 
ta‘sirlarni nazoratini amalga oshiradi. Eksperiment natijalari haqqoniy va 
ishonchli bo‗lishi lozim.
4. SHaxsni o‗rganish va diagnostikasi uchun yaqqol texnik va 
uslubiy darajada testlardan foydalaniladi. Testlar o‗rganilayotgan hodisa 
haqida miqdor va sifat tafsilot olishda qo‗llaniladigan psixodiagnostik 
tadqiqotning maxsus metodidir.

---

17
Har xil turdagi testlar mavjud:
1)
standartlashganlik 
mezoniga 
ko‗ra 
standartlashgan 
va 
standartlashmagan testlar;
2)
testning tayinlanganlik mezoniga ko‗ra umumdiagnostik, kasbga 
yaroqlilikni aniqlash testlari, maxsus qobiliyat testlari, erganlik testlari;
3)
materiallardan foydalanish mezoniga ko‗ra blankli, predmetli va 
apparatli testlar;
4)
aqliy harakatlarning xarakteri mezoniga ko‗ra verbal va noverbal 
testlar;
5)
javoblari xarakteriga ko‗ra –ochiq va yopiq javobli testlar. 
6)
Proektiv testlar.
Ochiq javobli testlar toifasiga proektiv testlarni kiritish mumkin. Ular 
maxsus ishlab chiqilgan, ammo chala standarlashtirilgan xarakterga ega.