O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
2.3.1-rasm. Oligopoliyaning turli modellari 
Kartellar va raqobat guruhi 
oligopoliyaning eng ko‘p uchraydigan modeli 
bo‘lib, firmalarning narxni oshirish va foydani maksimallashtirish maqsadida 
o‘zaro kelishuvi hisoblanadi. Ammo tarmoqdagi barcha firmalar ham kartel 
kelishuvida ishtirok etmaydi.
Haqiqatan ham kartellarga birlashish tarmoqda o‘ziga xos raqobat guruhini 
shakllantiradi. Kartel ishtirokchilari bir tomondan sotish xajmini kamaytirish va 
narxni oshirish hisobiga, ikkinchi tomondan esa masulotlarni belgilangan kvota 
doirasida ishlab chiqarish hisobiga ikki tomonlama foyda oladilar. 
Kartelga birlashish tarmoqning monopollashuviga olib keladi. Shu bilan 
birga kartelda ishtirok etuvchi firmalarning foydasining maksimallashuvini 
ta‘minlaydi. Bu holat kartelga ko‘p firmalar birlashganda ham amal qiladi. 
Bir vaqtning o‘zida kartellar barqaror tuzilma bo‘lib hisoblanmaydi. Chunki 
mahsulot ishlab chiqarish hajmining cheklanishi ustun maveni suiiste‘mol qilish 
sifatida qonunchilik bilan ta‘qib qilinadi. Kartellarning o‘ziga xos kamchiliklaridan 
biri ishtirokchilarning xarajatlar bo‘yicha tafovut qilishidir. Ishtirokchilar turli 
hajmdagi ishlab chiqarish xarajatlariga ega. Shuningdek, ular ma‘lum miqdordagi 
Miqdoriy 
Narxga 
bog‘liq 
Kartel‘ 
Forxaymer modeli 
Mahsulot differentsiyatsiyasi 
Ejuort modeli 
Bertran modeli 
Kartel‘va raqobat guruhi 
Jelman-Selop modeli 
Modil‘yani modeli 
Beyn modeli 
Spens modeli 
Milgrom-Roberts modeli 
Talonchilik siyosati modeli 
Forxaymer modeli 
Yetakchilik uchun kurash 
Shtakel‘berg modeli 
Kurno modeli 
Bitimli 
Kirish to‘siqlari mavjud 
Kelishuvsiz 
O
LI
G
O
P
O
LY