O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

«Hamma planetalar Quyosh atrofida aylanadi. Oy Quyosh atrofida
aylanmaydi. Demak, Oy planeta emas».

1. 
   birinchi figura bo’yicha;
   
2. 
   *ikkinchi figura bo’yicha;
   
3. 
   uchinchi figura bo’yicha;
   
4. 
   to’rtinchi figura bo’yicha.
   

609. 
     Quyidagi sillogizmda qanday qoida buzilgan? «Ba’zi huquqshunoslar advokatlardir. Hakimov – huquqshunos. Demak, Hakimov advokatdir».
     

1. 
   sillogizmning umumiy qoidasi;
   
2. 
   deduktiv xulosa chiqarishning qoidasi;
   
3. 
   xulosa chiqarishningsh umumiy qoidasi;
   
4. 
   *sillogizm figurasining maxsus qoidasi.
   

609. 
     Xulosa chiqarish bu:
     

1. 
   *bir yoki undan ortiq hukmlardan yangi bir hukmni chiqaradigan tafakkur shaklidir;
   
2. 
   tushunchalarni analiz va sintez qiladigan tafakkur shakli;
   
3. 
   hukmlapning chin yoki xato ekanligini mantiqan aniqlovchi tafakkur shakli;
   
4. 
   predmetning muhim belgilarini fikran yaxlitlashtirish.
   

609. 
     Quyidagi xulosa sillogizmning qaysi figurasi bo’yicha chiqarilgan?
     

«Hamma guvohlar to’g’ri guvohlik berishi kerak. Yo’ldoshev – guvoh. Demak, Yo’ldoshev to’g’ri guvohlik berishi kerak».

1. 
   *birinchi figura;
   
2. 
   ikkinchi figura;
   
3. 
   uchinchi figura;
   
4. 
   to’rtinchi figura.
   

609. 
     Quyidagi xulosa sillogizmning qaysi figurasi bo’yicha
     

chiqarilgan? «Hamma kitlar sut emizuvchilardir. Baliq sut emizuvchi emas. Demak, baliq kit emas».

1. 
   birinchi figura;
   
2. 
   *ikkinchi figura;
   
3. 
   uchinchi figura;
   
4. 
   to’rtinchi figura.
   

609. 
     Quyidagi qisqartirilgan sillogizmning tushirib
     

qoldirilgan katta asosini toping.
«Hakimov yuristdir. Demak, Hakimov qonunni yaxshi bilishi kerak».

1. 
   Ba’zi yurist bo’lmaganlar qonunni bilmaydi;
   
2. 
   Hyech bir yurist bo’lmagan qonunni bilmaydi;
   
3. 
   *Hamma yuristlar qonunni yaxshi bilishi kerak;
   
4. 
   Ba’zi yuristlar qonunni o’rtacha biladi.
   

609. 
     Ayiruvchi - qat’iy xulosa chiqarish bu:
     

1. 
   induktiv xulosa chiqarishning bir turi;
   
2. 
   ikkita shartli hukmdan shartli xulosa chiqarish;
   
3. 
   *birinchi asosi ayiruvchi [diz’yunktiv] ikkinchisi qat’iy hukm bo’lib, ularning mantiqan bog’lanishdan chiqariladigan xulosa;
   
4. 
   juz’iy hukmdan yakka hukmni keltirib chiqarish.
   

609. 
     Ehtimolli xulosa chiqarishning xususiyati bu:
     

1. 
   xulosaning chinligi aniq;
   
2. 
   xulosaning xatoligi aniq;
   
3. 
   yakkadan yakkalikka fikran o’tish;
   
4. 
   *xulosasi asoslardan mantiqan qat’iy kelib chiqmasdan, qisman tasdiqlanadi.
   

609. 
     Ehtimolli xulosa chiqarishning turlari bu:
     

1. 
   *induktiv va analogiya;
   
2. 
   diduktiv xulosa chiqarish;
   
3. 
   munosabatli hukmlardan chiqarilgan xulosa turlari;
   
4. 
   mantiqiy kvadrat bo’yicha chiqarilgan xulosa.
   

609. 
     «Hamma sosiologlar mantiq fanini o’rganadilar. Hakimov
     

sosiolog emas.Demak, u mantiqni o’rganmaydi», sillogizmda uning qanday qoidasi buzilgan?

1. 
   katta asos umumiy hukm bo’lishi kerak;
   
2. 
   *kichik asos tasdiqlovchi hukm bo’lishi kerak;
   
3. 
   asoslarning biri inkor etuvchi bo’lsa, xulosa ham inkor etuvchi hukm bo’lishi kerak;
   
4. 
   o’rta termin eng bo’lmaganda asoslarning birida bo’lingan bo’lishi kerak.
   

609. 
     Shartli - ayiruvchi xulosa chiqarish bu:
     

1. 
   ikkita shartli hukmdan chiqarilgan xulosa;
   
2. 
   sof shartli xulosa chiqarish;
   
3. 
   ikkita ayiruvchi hukmdan uchinchi hukmni chiqarish;
   
4. 
   *birinchi ikkita asosi shartli hukm, uchinchi ayiruvchi hukmdan chiqariladigan xulosa.
   

609. 
     To’g’ri [chin] xulosa chiqarishning sharti…
     

1. 
   asoslar zaruriy hukm bo’lishi kerak;
   
2. 
   asoslar umumiy bo’lishi zarur;
   
3. 
   hukm – asos terminlari teng hajmli bo’liщi kerak;
   
4. 
   *asoslar chin bo’lishi va mantiqiy qonun talablari asosida bog’lanishi zarur.
   

609. 
     Almashtirish, bu:
     

1. 
   gapning ega, kesimi o’rnini o’zgartirish;
   
2. 
   tasdiq hukmi inkorga o’zgartirish;
   
3. 
   inkor hukmini tasdiqqa o’zgartirish;
   
4. 
   *hukmning subyekt va predikatlarni o’rnini o’zgartirish.
   

609.